Nadat Otto Frank op 27 januari 1945 bevrijd was uit Auschwitz begon zijn lange reis naar huis en de zoektocht naar zijn vrouw en kinderen. Otto kreeg een klein notitieboekje in bezit waarin hij met korte steekwoorden gebeurtenissen en namen opschreef. Zo ​vermeldt het boekje op 27 januari: Ruski.^[1] Na de bevrijding van het kamp verbleef Otto een paar weken in een ziekenzaal dat het Sovjetleger in het kamp had ingericht.^[2]

Otto verbleef toen hij hersteld was nog tot 5 maart in het kamp. Hij noteerde enkele gebeurtenissen in zijn notitieboekje, zoals bijvoorbeeld:

• 12 februari: filmvoorstelling.
• 16 februari: eerste buitenwandeling in vrijheid.
• 23 februari: viering Tag der Roten Armee.

Op 23 februari 1945 schreef hij ook een eerste brief aan zijn moeder Alice Frank, die al sinds 1933 in het neutrale Zwitserland woonde:

'Ik hoop je te bereiken met deze regels die jou en al onze dierbaren het bericht brengen dat ik gered ben door de Russen, gezond ben en vol goede moed en in elk opzicht goed verzorgd. Waar Edith en de kinderen zich bevinden, weet ik niet, we zijn sedert 5 sept. ’44 gescheiden. Ik hoorde alleen dat ze naar Duitsland getransporteerd zijn. We moeten hopen dat we hen gezond terugzien. Wil je alsjeblieft mijn zwagers [Herbert en Julius] en mijn vrienden in Holland op de hoogte stellen van mijn redding. Ik verlang ernaar jullie allemaal weer te zien en hoop dat dit spoedig mogelijk zal zijn. Als jullie nu ook maar allemaal gezond zijn. Wanneer zou ik van jullie bericht kunnen krijgen? Veel liefs en de hartelijkste groeten en kussen. Je zoon. Otto.'^[3]

Repatriëring

Volgens een rapport van Buitenlandse Zaken werd de repatriëring van de in Oost-Europa verblijvende Nederlanders bemoeilijkt door verschillende factoren. Zo liepen er, vooral in Polen, veel Duitse deserteurs rond. De Poolse regering en de Soviet legerleiding hielden daarom de repatriëring van vreemdelingen strak in eigen hand. Bovendien kregen de Fransen en Belgen een voorkeursbehandeling. Tenminste zes verschillende organisaties werkten er ten behoeve van repatriering van de Nederlanders naast (en langs) elkaar. De genoemde voorkeursbehandeling van Franse burgers blijkt ook uit Otto Franks notitieboekje.^[4]

Op 19 februari 1945 kreeg Otto van de provisorische gemeenteraad van Oswiêcim een Poolstalig document met zijn naam, geboortedatum en getatoeëerde kampnummer. Iedere instantie werd verzocht hem bij zijn thuisreis alle mogelijke hulp te verlenen.^[5] 5 maart 1945 schreef het Rode Kruis in het district Slaski in Katowice een verklaring dat Otto Frank van plan is met een of twee (niet helemaal duidelijk) Hollanders naar zijn woonplaats terug te reizen.^[6] Een complicatie was dat Nederland nog niet volledig bevrijd was.