NL

Overlijden Hermann van Pels

Vermoedelijk werd op 3 oktober 1944 Hermann van Pels vermoord in de gaskamer van Auschwitz-Birkenau.

Gebeurtenis

3 oktober 1944

50,034695 N 19,178028 O

Birkenau

Over het lot van Herman van Pels zijn slechts enkele summiere getuigenissen overgeleverd. Vermoedelijk werd op 3 oktober 1944 Hermann van Pels vermoord in de gaskamer van Auschwitz-Birkenau.[1]

In een verklaring van februari 1961 zegt het Rode Kruis, Hermann van Pels op 6 september 1944 als gestorven te beschouwen.[2] Dat zou betekenen dat hij direct bij aankomst in Auschwitz-Birkenau is vergast. Hermann van Pels is echter bij aankomst in Auschwitz-Birkenau zesenveertig jaar oud en behoort dus niet tot de leeftijdscategorie (vijftig jaar en ouder) die in de regel (behoudens vele uitzonderingen) meteen geselecteerd wordt voor de gaskamer.[3]

Het Informatiebureau van het Nederlandse Rode Kruis heeft na de oorlog geprobeerd de deportaties naar Auschwitz en andere kampen, langs de weg van collectieve reconstructie, in kaart te brengen.[4] Het Rode Kruis reconstrueert de overlijdensdatum van vermisten van het transport van 3 september 1944  die de eerste selectie op 6 september 1944 overleefden, tussen 1 oktober 1944 en uiterlijk 15 maart 1945. Hierdoor wordt in sommige bronnen 15 maart 1945 genoemd als overlijdensdatum van Hermann van Pels.[5]

Volgens Fritzi Frank heeft Otto Frank herhaaldelijk verklaard dat Hermann van Pels de eerste selectie van 6 september 1944 is doorgekomen. Tijdens werkzaamheden in een buitencommando bezeert hij enkele weken later in oktober of november ernstig zijn duim. Hij krijgt daarom Zimmerdienst. Vervolgens komt er een selectie die Van Pels noodlottig zou zijn geworden.[6] In een ander interview uit noemt Otto Frank ook 5 oktober 1944 als overlijdensdatum van Hermann van Pels.[7]

Vanaf juli 1943 waren er geen vergassingen meer In Auschwitz I, het kamp waar Hermann van Pels gevangen zat. Als Hermann van Pels vergast is, dan is dit gebeurd in Auschwitz II (Auschwitz-Birkenau) waar de crematoria in werking waren tot november 1944.[8]

Fritz Simon, een medegevangene uit het transport van 3 september 1944 van Westerbork naar Auschwitz, heeft verklaard dat hij Hermann van Pels niet meer gezien heeft na een selectie van mensen die Blockschonung hadden (dispensatie van werk vanwege een arbeidskwetsuur).[9]

Op grond van gegevens uit het kalendarium van Danuta Czeck zijn 2 en 7 oktober 1944 mogelijke data waarop Hermann van Pels na selectie in Auschwitz-Birkenau vergast is. Op 2 oktober 1944 voert Lagerarzst Thilo een selectie uit in het Quarantaineblok waarbij 101 gevangenen worden geselecteerd die nog dezelfde nacht naar de gaskamer gaan. We weten dat meer gevangenen van het transport van 3 september 1944 precies op die datum, 3 oktober 1944, zijn overleden.[1] Het is zo goed als zeker dat zij samen met Hermann van Pels op die dag in een van de gaskamers van Auschwitz-Birkenau zijn omgebracht. Hermann was toen 46 jaar oud.

Noten

  1. a, b Het Nederlandse Rode Kruis (NRK), Den Haag, Collectie Westerbork en de reconstructie van de lotgevallen na WOII, 1939-2007, inv.nr.1293 – Fritz Simon.  Simon noemt geen datum. In de aantekeningen van Ernst Schnabel: '5.X bald nach Ankunft Selektion. Van Daan selektiert. Grosser kräftiger Mann. Beim Graben Hand verstaucht. 3 Tage Stubendienst. Alle Stubendienste wurden selektiert. (…) Peter sah zu, wie Vater heraufsah, ehe alle abmarchierten. Letzter ängstlich- verzweifelter Blick'. Deutsches Literaturarchiv, Marbach, Archief Ernst Schnabel: Research Schnabel, uitgetypte notities, p. 149. Uit een interview met Otto Frank in de Duitse krant Welt am Sontag, 4 februari 1979: 'Und nie werde ich vergessen, wie der 17jährigen Peter van Daan und ich in Auschwitz einen Trupp selektierter Männer sahen. Einer von ihnen war Peters Vater. Die Männer marchierten ab. Zwei Stunden später kam ein Wagen zurück, beladen mit ihren Kleidungsstücken'. Het gedeelte over de wagen beladen met kledingstukken kan niet kloppen omdat vergassingen in die periode plaatsvinden in Auschwitz-Birkenau en Peter van Pels in Auschwitz I verbleef. Danuta Czech noemt verschillende mogelijk data begin oktober 1944. Op 2 oktober 1944 voert SS-Lagerarzt Dr. Thilo een selectie uit in het Quarantaineblok waar bij 101 gevangenen worden geselecteerd die nog de zelfde nacht naar de gaskamer gaan. Op 7 oktober 1944 selecteert Thilo nog eens 20 gevangenen in het mannenquarantainekamp die nog op dezelfde dag worden vergast. Danuta Czech, Kalendarium der Ereignisse im Konzentrationslager Auschwitz-Birkenau 1939-1945, Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 1989, p. 892, 87-898.
  2. ^ NRK, dossier 103586-3.
  3. ^ Zie: L. Landsberger, A. de Haas, K. Selowsky (red,), Auschwitz. Deel V. De deportatietransporten in 1944, ’s-Gravenhage: Hoofdbestuur van de Vereniging Het Nederlandsche Roode Kruis, 1953, p. 21.
  4. ^ Zie noot 3. Zie ook: NRK, dossier 103586-11 en 12: Correspondentie van het Informatiebureau NRK met Mr K. Jansma, oktober 1948.
  5. ^ Het Joods Monument noemt 15 maart 1945, evenals Peter Junk & Martina Sellmeyer, Stationen auf dem Weg nach Auschwitz. Entrechtung, Vertreibung, Vernichtung Juden in Osnabrück 1900-1945. Ein Gedenkbuch, Osnabrück: Rasch Verlag Bramsche, 1988, p. 300.
  6. ^ Anne Frank-Fonds, Bazel, Fritzi Frank aan Vincent Frank Steiner, 14 december 1990. Zie verder noot 1.
  7. ^ 'How the end came to Anne Frank' by William Banks verschenen in Bungei Shanju-sha, zonder datum. Zie verder noot 1.
  8. ^ Wacław Długoborski, Franciscek Piper (eds.), Auschwitz 1940-1945. Central issues in the history of the camp, Oświecim: Auschwitz-Birkenau State Museum, 2000, deel III, p.133, 159, 210.
  9. ^ NRK, inv.nr. 1293, Collectie Westerbork en de reconstructie van de lotgevallen na WOII, 1939-2007: Fritz Simon, 13 augustus 1945.