Bevrijding Otto Frank
Op 27 januari 1945 bevrijdde het Sovjet-leger concentratiekamp Auschwitz. Daardoor was Otto Frank weer vrij.
Otto Frank was na de ontruiming van Auschwitz tussen 17 en 21 januari 1945, samen met ongeveer achtduizend gevangen achtergebleven in het kamp. Otto was er van overtuigd geweest dat hij had overleefd door koste wat het kost in de ziekenbarak te blijven en niet mee te gaan met de ontruimingsmarsen. Toch bleek achteraf dat er wel degelijk plannen hadden bestaan om de achterblijvers in het kamp allemaal te vermoorden.[1] Op 26 januari 1945, vlak voor de bevrijding van Auschwitz op 27 januari 1945, ontkwam Otto Frank ternauwernood aan executie: ‘Op de 26e werden we door de SS naar buiten gebracht om vermoord te worden, maar de SS werd weggeroepen voor het zo ver was gekomen – er gebeurde een wonder.’[2]
De volgende dag werd het kamp door het Rode leger bevrijd. Na de bevrijding bemachtigde Otto Frank een notitieboekje. Daarin noteerde hij allerlei gegevens over zijn lotgenoten, de gebeurtenissen na de bevrijding en de thuisreis.[3] Het boekje vermeldt op 27 januari: Ruski [4]
Noten
- ^ Bas von Benda-Beckmann, Na het Achterhuis. Anne Frank en de andere onderduikers in de kampen, Amsterdam: Querido, 2020, p.188-189.
- ^ Origineel: Am 26 waren wir durch de S.S. herausgeholt, um ermordet zu werden, aber die S.S. wurde abgerufen, bevor es möglich war – es geschah ein Wunder! Familiearchief Anne Frank-Fonds, Bazel, Alice Frank, AFF_AlF_corr_10: Otto Frank aan Alice Frank-Stern, 8 juni 1945. Verschillende bronnen noemen deze ‘bijna’ executie, alleen de datering ervan verschilt: Jacob van West in een verklaring voor het Nederlandse Rode Kruis noemt ook 26 januari 1945. Danuta Czech, Kalendarium noemt 25 november 1945 (Berekeningen zijn gebaseerd op de transportlijst van het Nederlandse Rode Kruis en tatoeagenummers zoals vermeld in: Danuta Czech, Kalendarium der Ereignisse im Konzentrationslager Auschwitz-Birkenau 1939-1945, Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 1989); volgens 'kapitein Sarphati' ongeveer 8 dagen voor de bevrijding, H. Wielek, De oorlog die Hitler won, Amsterdam: Amsterdamsche Boek en Courantmij., 1947, p. 356
- ^ AFS, AFC, Otto Frank Archief (OFA), reg. code OFA_040: Notitieboekje 1945. Er is een transcriptie beschikbaar.
- ^ Dit duidt de aankomst van het Sovjet-leger aan. Ibidem. Carol Ann Lee gebruikt dit boekje als bron voor haar biografie van Otto. Zie Carol Ann Lee, Het verborgen leven van Otto Frank, Amsterdam: Balans, 2002. Ze stelt ten onrechte dat Otto op 14 februari Sal de Liema in Auschwitz terugvindt. Het op p. 152 weergegeven lijstje notities komt precies zo uit dit boekje, alleen de notitie van 14 februari voegt Lee er eigenhandig tussen. Waarschijnlijk baseert ze zich op Otto’s agenda van 1945. Daar staat op 14 februari “Sal de Liema” ter aanduiding van zijn verjaardag. Naast het notitieboekje zijn er nog enkele losse documenten, kaarten en brieven.