Johannes Kleiman werkzaam bij N.V. Paauwe's Volautomatische Kalenderuurwerken
Johannes Kleiman stond aan de wieg van N.V. Paauwe's Patent.
Op 29 januari 1937 vormden de gebroeders Kleiman met vier anderen een syndicaat om de exploitatiemogelijkheden van de in mei 1936 door P.J. Paauwe geoctrooieerde vinding 'het volautomatisch kalendermechanisme op uurwerken' te onderzoeken.[1] Van 26 april tot 5 mei 1937 hield de firma in Hotel Suisse aan de Kalverstraat een expositie waar het mechanisme aan genodigden werd gedemonstreerd.[1]
Kleiman reisde voor Paauwe naar Engeland en legde daar contact met Smith's English Clocks Works Ltd. in London.[2] Op 9 november 1937 richtte Kleiman met Paauwe, J.C. Werner en zijn broer Willy Kleiman ten overstaan van notaris W.W. Rutgers de N.V. Paauwe op. Hij had negen aandelen, net zoals zijn broer Willy, Pauwe bezat 17 en Werner 15 aandelen: totaal dus 50 aandelen. Ieder aandeel was fl. 300 gulden waard, zodat het totale startkapitaal fl. 15.000 gulden bedroeg.[3] Johannes Kleiman was dus voor 2.100 gulden en 18 procent aandeelhouder.
Kleiman was per 19 september 1938 commissaris van het bedrijf. Hij bleef dat tot aan zijn overlijden in januari 1959. Zijn broer was ook commissaris en later procuratiehouder van het bedrijf. Hij was betrokken bij Paauwe tot zijn overlijden in juni 1955.[4]
In Kleimans kantoor bij Opekta (het 'voorkantoor' van de Prinsengracht 263) hing een Paauwe-klok, die bij een inbraak begin 1944 bijna was gestolen.[5]
In 1940 had het bedrijf (als een van de eerste fabrieken in Nederland) een lopende band voor de uurwerkmontage.[6] In januari van dat jaar produceerde de fabriek 130 klokken per week, en werkte er bij de firma in totaal 65 personen.[1]
Adressen waar de firma achtereenvolgens gevestigd was:
- Korte Prinsengracht 8.[7]
- Generaal Vetterstraat 40.[8]
- Bloemgracht 135.[9]
- 2e Schinkelstraat 30.[10]
Er is een foto bewaard gebleven van het personeel tijdens een kerstfeest, vermoedelijk begin jaren vijftig.[11]
Noten
- a, b, c Memo "Wat gebeurde er bij Paauwe's Patent", uit persoonlijke papieren van P.J. Paauwe in bezit van zijn dochter, transcriptie door Willem van der Krogt.
- ^ Brochure Werken & streven van Paauwes Patent, p. 17. De brochure is een schenking van Guus Haverman, wiens vader bij Paauwe werkte.
- ^ Kamer van Koophandel Amsterdam, Handelsregister dossier 50604 (dossiernummers zijn tegenwoordig achtcijferig, details zijn echter nu niet bekend en het dossier is nog niet naar het Noord-Hollands Archief overgebracht).
- ^ Kamer van Koophandel Amsterdam, Handelsregister 50604.
- ^ Anne Frank, Dagboek A, 1 maart 1944, in: Verzameld werk, Amsterdam: Prometheus, 2013.
- ^ Rienk Vermij, "Gedwongen tempo. De lopende band in Nederland tot de Tweede Wereldoorlog" in: NEHA-jaarboek, (2001) nr. 64, p. 227-257, aldaar p. 235.
- ^ Hier ging het bedrijf van start. E-mail Willem van der Krogt, 20 augustus 2009, bij documenten naar taxonomie Kleiman.
- ^ Christiaan Huygens. Vakblad voor uurwerkmakers, 29 mei 1937. Dit is Kleimans privé-adres, mogelijk als postadres voor Paauwe.
- ^ Beeldbank Stadsarchief Amsterdam, fotonummer 012000007156. Dit is een nieuw pand, dat de firma in 1939 in gebruik neemt.
- ^ Kamer van Koophandel Amsterdam, Handelsregister dossier 50604. Dit is een oud schoolgebouw. Rond 1950 verandert de naam in NUFA. Inmiddels heet het bedrijf Nedklok, gevestigd aan de Hemweg in Amsterdam.
- ^ Geschonken door G. Haverman, wiens vader op de foto staat. Anne Frank Stichting, Anne Frank Collectie, reg. code A_Kleiman_III_101.