Bergen-Belsen was van oorsprong de locatie van een groot oefenterrein voor pantsertroepen van de Wehrmacht en een kazernecomplex bij de plaatsjes Bergen en Belsen op de Lüneburger Heide.^[1] Het kamp was in eerste instantie geen werk- of vernietigingskamp – er waren geen gaskamers – en diende als krijgsgevangenenkamp en ‘uitwisselingskamp’. Vanaf mei 1940 werden er Franse, Belgische, Sovjet-, en andere geallieerde soldaten en verzetsstrijders uit allerlei landen in het kamp gevangengezet.^[2]

Sternlager

In april 1943 nam de SS een groot terrein van het krijgsgevangenenkamp over van de Wehrmacht voor de inrichting van het Aufenthaltslager Bergen-Belsen waarin Joden werden ondergebracht die konden worden uitgewisseld met Duitse krijgsgevangenen in het buitenland; iets wat uiteindelijk nauwelijks gebeurde.^[3]

Het Sternlager was onderdeel van het Austauschlager en bestond uit ongeveer achttien barakken waarin veel Nederlandse Joden gevangen zaten. In het Sternlager zaten families bij elkaar en waren de omstandigheden een tijd lang relatief beter dan in andere kampen.^[3]

Durchgangslager

In de zomer van 1944 werd Bergen-Belsen ook een Durchgangslager (doorgangskamp) voor duizenden vrouwen die uit de bezette delen van Oost-Europa die voor dwangarbeid op transport waren gezet naar Duitse buitenkampen. Begin augustus 1944 werd op een open vlakte in de zuidwestelijke hoek van het kamp een tentenkamp ingericht voor de opvang van de grote deportaties die vanaf half augustus 1944 aankwamen.^[4]

Omstandigheden

Na verloop van tijd verslechterde de omstandigheden in het gehele kamp. Onder kampcommandant Josef Kramer, die op 2 december 1944 van Auschwitz naar Bergen-Belsen was overgeplaatst, verhardde het strenge regime nog verder. Door overbevolking, mishandeling, honger, de koude winter en besmettelijke ziektes werd Bergen-Belsen uiteindelijk een plek waar de nazi’s Joden naartoe brachten om hen door de slechte omstandigheden daar te laten sterven.^[5]

Van de ongeveer 120.000 gevangenen zijn er meer dan 72.000 omgekomen. Zo ook Anne en Margot Frank die vanaf 3 november 1944 in het kamp gevangenzaten.