NL

Opleidingen van Edith Frank-Holländer

Na de lagere school ging Edith Holländer naar het Lyceum van de Evangelische Viktoriaschule in Aken.

Onderwerp
Fotocollectie: Anne Frank Stichting, Amsterdam.

Klassenfoto met Edith Frank-Holländer (midden, achterste rij) bij het verlaten van de Viktoriaschule, in Aken, 1916

Fotocollectie: Anne Frank Stichting, Amsterdam. Gebruiksrechten: Publiek domein.

Viktoriaschule

Evenals haar oudere broers Julius en Walter en oudere zus Betti bezocht Edith Holländer eerst de Jüdische Volksschule in Aken.[1] En net zoals Betti, doorliep zij tien klassen van het Lyceum van de Evangelische Viktoriaschule, eveneens in Aken. Op deze meisjesschool heerste in die tijd een liberale geest, er waren onder de leerlingen ook veel meisjes van katholieke en Joodse huize. Ook enkele nichtjes van Edith gingen naar deze school. Edith kreeg onderwijs in Joodse religie van Dr. Heinrich Jaulus.[2] Hij was in 1925 aanwezig bij het huwelijk van Edith en Otto.[3]

Op de Viktoriaschule kreeg Edith les in de vakken religie, Duits, Frans, Engels, geschiedenis en kunstgeschiedenis, aardrijkskunde, rekenen en wiskunde, natuurkunde, tekenen, naaldkunst en zingen (facultatief) en turnen.[4] Eind april 1916 verliet zij de school, maar het is onbekend of ze eindexamen heeft gedaan.[5] Mogelijk ging zij direct na school werken in het bedrijf van haar vader Aken.

Nederlandse lessen

Over de manier waarop en de mate waarin Edith zich de Nederlandse taal eigen maakte toen zij eenmaal in Amsterdam woonde, is niets bekend.[6] Boeken van haar die bewaard zijn gebleven zijn in het Duits en Frans. In de brieven aan Gertrud Naumann schreef Edith wel over de vorderingen in de Nederlandse taal van Margot en Anne, maar niet over die van haarzelf.[7]

Edith schreef af en toe wel in het Nederlands, zoals blijkt uit enkele documenten. Omstreeks augustus 1934 schreef zij een referentie voor Renate Wolf: ‘Hiermede bevestigen wij dat mejuffrouw Renate Wolf bij ons werkzaam is. Salaris fl. 5.- p. week voor ½ dage. Mevr. Otto Frank Merwedeplein 37 II’.[8] En in 1935 schreef zij een uitgebreide Nederlandse gelukwens ter gelegenheid van de geboorte van een zoon van de bevriende familie Hofhuis.[9]

Volgens Anne sprak haar moeder erg slecht Nederlands. In haar dagboek schrijft ze:

'Houd er alsje't blieft rekening mee, Kitty, dat de twee dames hier, schandelijk Nederlands spreken (van de heren durf ik niets te zeggen, die zouden erg beledigd zijn.), als je dat gehaspel eens zou horen zou je schateren; wij letten er niet eens meer op, verbeteren helpt toch niet. ik zal als ik over moeder of mevr.v.P. schrijf maar niet het originele taaltje weergeven doch behoorlijk Nederlands’.[10]

Engelse lessen

Op de Viktoriaschule behoorde Engels tot het reguliere lesprogramma. In Nederland kreeg Edith Engelse les van Rosey Pool.[11] Otto Frank beschreef Rosey Pool aan Nathan Straus als een 'English lady, who lived here before the war and shortly after the war and is now living in London. I know her personally and she gave lessons to Edith and knew the children.'[12] Volgens Anne leerde Edith tijdens de onderduik ook Engels uit schriftelijke cursussen.[13]

Noten

  1. ^ Holger A. Dux, 'Zur Geschichte der Vorfahren der Anne Frank in Aachen', in: Winfried Casteel & Yvonne Hugot-Zgodda (Red.), Beiträge zur Geschichte des Nationalsozialismus in Aachen, Aachen: Volkshochschule Aachen, 2012, p. 3.6/7. Voor de Joodse school, zie: "Jüdische Schule", Wege gegen das Vergessen Aachen 1933-1945.
  2. ^ Adressbuch Aachen 1914 und Umgebung. Unter benutzung amtlicher Quellen I, Aachen: J. Stercken, 1914, p. 749.
  3. ^ Aachener-Frankfurter Tageblatt, Famliearchief Anne Frank-Fonds, Bazel, Alice Frank, AFF-AlF- pdoc 9.
  4. ^ Deze lessentabel is gebaseerd op het rooster van Edith's voorlaatste lyceumjaar in 1914. Anne Frank Stichting (AFS), afd. Collecties, Documenten naar taxonomie, Edith Frank, Opleidingen: Mail Hans-Jürgen Serwe aan Erika Prins (AFS), 6 mei 2015.
  5. ^ AFS, afd. Collecties, Documenten naar taxonomie, Edith Frank, Opleidingen: Mail Hans-Jürgen Serwe aan Erika Prins, 6 mei 2015.
  6. ^ Zowel Rosa Hartog-Groenman als A.C.M. Huijsmans-Douwes hebben verklaard Nederlandse les aan Edith gegeven te hebben. Deze beweringen zijn omstreden en vinden geen steun in andere bronnen. Anne Frank Stichting (AFS) Getuigenarchief, Groenman-Hartog, Rosa & Huijsman-Douwes, A.C.M.
  7. ^ AFS, Anne Frank Collectie (AFS), reg. code A_Getuigen_I_087, 090-4: Edith Frank aan Gertud Naumann, "Donnerstag" (ongedateerd) en "Dienstag" (= 26 maart 1935).
  8. ^ Privébezit Judy Showers: handschrift Edith Frank op achterzijde van getuigschrift voor Renate Wolf op Opekta-papier, getekend door Victor Kugler, d.d. 7 augustus 1934. Judy Showers is de dochter van Renate Wolf.
  9. ^ Privécollectie: Edith Frank aan Bep Hofhuis, 30 juni 1935.
  10. ^ Anne Frank, Dagboek B, 2 september 1942, in: Verzameld werk, Amsterdam: Prometheus, 2013.
  11. ^ AFS, Anne Frank Collectie (AFC), Otto Frank Archief (OFA), reg. code OFA_132: Otto Frank aan Vallentine Mitchell and Co., 22 november 1950.
  12. ^ AFS, AFC, reg. code OFA_154: Otto Frank aan Nathan Straus, 22 november 1950. Rosey Pool maakt later een Engelse vertaling van het dagboek die echter niet werd gebruikt wegens gebrek aan kwaliteit.
  13. ^ Anne Frank, Dagboek A, 16-19 mei 1944, in: Verzameld werk.