Heinz Kaempfer

Heinz Kaempfer was de oudste zoon van Käthe Ledermann, een zus van Franz Ledermann, en jurist Felix Kaempfer uit Posen. Hij had een jongere broer Otto Hans, die was geboren op 18 september 1906, maar op 19 oktober 1918 op 13-jarige leeftijd overleed na een ernstige ziekte.^[1] Heinz verhuisde in 1920 met zijn ouders naar Berlijn^[2] en zette daar zijn schoolopleiding voort. Na zijn eindexamen aan het Prinz-Heinrichs-Gymnasium wilde hij zakenman worden.

De vader van Heinz overleed kort na de verhuizing naar Berlijn, waarna Heinz bij zijn moeder bleef wonen in de Potsdammerstraße.^[3] Op 4 juni 1936 trouwde hij met Eva Wrzeszinski, dochter van een Berlijnse advocaat.^[1] Kort daarna vestigde het echtpaar zich in Den Haag, waar Heinz stond ingeschreven als koopman in etsen. Twee jaar later probeerde Heinz zijn moeder naar Nederland te laten komen. In eerste instantie volgde een afwijzing van dat verzoek, maar ze kreeg alsnog toestemming voor voorlopig verblijf op 14 november 1938.^[4]

Het gezin Kaempfer kreeg een zoon Raymond (Ray), die op 4 maart 1940 in Den Haag werd geboren.^[5] Omdat het gezin de kuststreek moest verlaten, huurde Kaempfer in 1941 het huis Op den Driest in Beekbergen. Familie en kennissen konden daar vakantie komen houden, wat ook een inkomstenbron werd.^[6] Anne Frank verbleef er in 1941 enige tijd met het gezin van haar vriendin Sanne Ledermann. Van die vakantie zijn diverse foto’s.^[7] Op twee daarvan staat Heinz Kaempfer, die blijkens de bijschriften door Anne ‘oom Heinz’ werd genoemd.^[8]

In 1942 realiseerden de Kaempfers zich dat ze niet langer veilig waren: ze doken onder in het westen van het land. Een paar maanden later werd vader Heinz verraden en naar Westerbork gestuurd, maar hij was een van de weinigen die in 1945 het kamp levend verliet.^[9] Eva, die ook werd ontdekt, overleefde Kamp Vught. De kleine Ray, die drie jaar lang gescheiden van zijn ouders op zeven verschillende adressen had gewoond, werd in juli 1945 herenigd met zijn beide ouders.^[10] Hij herkende ze niet meer. Daarover zou hij later zeggen: 'Ze waren vreemden voor mij. Ik had ze niet meer gezien sinds ik twee jaar oud was en ik wist niet eens wat er met me was gebeurd'.^[11] In 1946 werd Ray's broer geboren.

Kähte, de moeder van Heinz, dook ook onder. In oktober 1942 verzocht de Commissaris van Politie te Apeldoorn om haar opsporing, aanhouding en voorgeleiding. Zij was woonachtig in Apeldoorn, maar werd er van verdacht van woonplaats te zijn veranderd zonder daartoe de vereiste vergunning te hebben. Met deze omschrijving werden doorgaans Joden aangeduid die waren ondergedoken.^[12] Ze werd uiteindelijk opgepakt en kwam 'via Schevingen' in doorgangskamp Westerbork terecht.^[13] Saillant detail is dat Jenny Kaiser-Fischer, de grootmoeder van Eva Wrzeszinski, bijna tegelijkertijd werd opgepakt en ook 'via Scheveningen' in Westerbork terechtkwam. Mogelijk hebben zij via hetzelfde netwerk een onderduikadres gekregen en werd dit adres vervolgens ontdekt of verraden.^[14]  Allebei werden op 16 november 1943 naar Auschwitz gedeporteerd, waar ze op 19 november werden vermoord.

In de jaren na de oorlog was Heinz Kaempfer betrokken bij de Society for Japanese Arts and Crafts (inmiddels de Society for Japanese Art), opgericht in 1937. Zijn liefde voor Japanse kunst schijnt te zijn begonnen in Berlijn in een kunstgalerie aan de Pariser Platz, waar in 1931 een grote tentoonstelling van Japanse kunst plaatsvond. In zijn rol als secretaris en voorzitter van de vereninging speelde hij een prominente rol in het onderzoek naar en de verspreiding van kennis over Japanse kunst. Hij is de naamgever van het in 1989 opgerichte Heinz M. Kaempfer Fund, dat ten doel heeft het bevorderen en toegankelijk maken van onderzoek op het gebied van de beeldende en toegepaste kunst van Japan.^[15] 

Heinz Kaempfer overleed in 1986.

Bron persoonsgegevens.^[16] Adressen: Potsdamer Straße 109, Berlijn;^[3] Sijzenlaan 55, Den Haag (juni 1936);^[17] Westzeedijk 108a, Rotterdam (aug. 1936), Van der Aastraat 80, Den Haag (oktober 1936);^[18] Koningsweg 5, Beekbergen.^[6]