Kurt Baschwitz

Kurt Baschwitz was een bekende van Otto Frank en speelde een rol bij de publicatie van Het Achterhuis in 1947.

Vanaf 1897 bezocht Baschwitz. net als Otto Frank, het Lessing Gymnasium in Frankfurt am Main. Hij was actief betrokken bij de schoolkrant, studeerde in Heidelberg, Berlijn en Frankfurt en promoveerde in 1908 op een economisch-sociologische dissertatie in München.^[1] Baschwitz werkte vanaf 1909 als aankomend journalist bij het Hamburger Fremdenblatt in Hamburg. Toen de Rotterdamse correspondent van zijn krant in 1917 na een spionagebeschuldiging door Nederland werd uitgewezen, kreeg hij de kans die plek waar te nemen.^[2] Eind januari 1919 riep zijn krant hem terug naar Hamburg.^[3] Op 25 september 1919 trouwde hij daar met Erika Thiessen. Het echtpaar kreeg kort na elkaar een zoon (1920) en twee dochters (1922 en 1923).^[4] Het huwelijk eindigde in april 1933 door echtscheiding.^[5]

In maart 1933 vertrok Baschwitz uit Berlijn en vestigde zich in Amsterdam. Daar kreeg hij met ingang van 25 januari 1935 een aanstelling als privaatdocent in de perswetenschappen. Eind 1936 vond hij een plek bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis.^[6] Voor zijn moeder Hedwig Bikard vroeg hij op 11 november 1938 toelating tot Nederland aan. Op 21 november 1938 berichte Justitie aan de Procureur-Generaal dat haar voorlopig verblijf kon worden toegestaan.^[7] Baschwitz zocht de hulp van prof. David Cohen van het Comité voor Joodsche Vluchtelingen. Hij schreef op 14 december 1938 dat de Vreemdelingendienst vroeg om een garantie dat zij niet ten laste van de armenzorg zou komen. Baschwitz vreesde dat zijn moeder, die toen bij hem in Amsterdam was, teruggestuurd kon worden.^[8] Ze werd later naar Westerbork gedeporteerd waar ze op 29 maart 1943 overleed.^[9]

Baschwitz kwam vaak in de agenda’s van Otto Frank voor. De eerste keer was op 18 juni 1945, toen Otto twee weken in Amsterdam terug was. Baschwitz nam al snel kennis van het dagboek van Anne. Hij schreef er op 10 februari 1946 aan zijn dochter over: 'Op dit moment heb ik hier het dagboek van Anne Frank, de dochter van vriend Frank. Je hebt haar wel gekend.'^[10] Een paar dagen daarvoor had hij samen met Werner Cahn een afspraak met Otto Frank.^[11] Op 5 juni 1946 was er een afspraak met Otto Frank en Jan Romein.^[12]

Hij was een van de grondleggers van de zogenaamde 'zevende faculteit' (Sociale en Politieke Wetenschappen) van de Gemeentelijk Universiteit (inmiddels Universiteit van Amsterdam). Zijn aanstelling als hoogleraar in 1948 had nogal wat voeten in de aarde.^[13]

Ook in 1948 publiceerde Baschwitz bij uitgeverij Blitz zijn boek Strijd met den duivel. De heksenprocessen in het licht van de massa-psychologie. In dit boek legde hij een impliciete relatie tussen de respons op heksenvervolgingen en die op de Jodenvervolging.^[14]

Op 28 juni 1955 nam de Eerste Kamer het wetsvoorstel aan waarmee Baschwitz tot Nederlander werd genaturaliseerd.^[15]

Bron persoonsgegevens.^[5] Adressen: Claes de Vrieselaan 118a, Rotterdam (1916);^[16] Weissenbruchstraat 35-II, Amsterdam; Niersstraat 59 (1940); Deurloostraat 92 (1943); Zuider Amstellaan 260-I (1946).^[5]