NL

Albert Lewkowitz

Albert Lewkowitz was een buurtgenoot van de familie Frank.

Persoon

  • Albert Lewkowitz
  • Geboren op: 6 april 1883
  • Geboren in: Georgenberg, Duitsland
  • Overleden op: 10 november 1954
  • Overleden in: Haifa, Israël

Anne Frank noemt de familie Lewkowitz in haar dagboek in verband met de perikelen rond de in hun woning achtergebleven onderhuurder Werner Goldschmidt.[1]

Albert Lewkowitz studeerde in Breslau en Leipzig. Van 1914 tot 1916 was hij Feldrabbiner bij het Duitse leger. Hij trouwde op 4 maart 1917 in Breslau met Hildegard Bloch.[2] Hun zoon Karl Friedrich werd geboren op 10 september 1922. 

Lewkowitz doceerde aan het Jüdisch-Theologischen Seminar in Breslau tot dit in november 1938 werd gesloten.[3] In oktober 1939 vluchtten Albert en Hildegard naar Nederland, waar Albert wijsbegeerte doceerde aan het Nederlands Israëlietisch Seminarium in Amsterdam.[3] Hij hield op 24 oktober 1939 een lezing over Jüdische Weltanschauung und der Wille zur Macht voor de Stichting tot gezamenlijke Culturele en Sociale Arbeid van Nederlandse en Duitse Joden op het Oosteinde 16.[4]

Zoon Karl Friedrich was zionist en was in december 1938 al naar Nederland gevlucht, waar hij zich vrijwel direct na aankomst vestigde in het Werkdorp Wieringermeer, waar uit Duitsland en Oostenrijk gevluchte (jonge) Joden een agrarische vakopleiding volgden.[5] 

Op 4 mei 1940 werden Albert en zijn echtgenote hun deutschen Staatsangehörigkeit afgenomen.[6]

Op 29 augustus 1940 kreeg hij (evenals zijn echtgenote en zijn zoon) van de Burgemeester van Amsterdam een verklaring van goed gedrag, bedoeld voor emigratie naar de Verenigde Staten.[7] Dit duidde er op dat hun aanvraag voor de VS in een betrekkelijk vergevorderd stadium was. Waarom het gezin uiteindelijk niet kon vertrekken, is niet bekend.

Op 11 juni 1941 was er in Amsterdam-Zuid een razzia die voornamelijk gericht was op voormalige bewoners van Werkdorp Wieringermeer. Onder de gearresteerden was Lewkowitz' zoon Karl Friedrich.[8] Hij werd via kamp Schoorl afgevoerd naar Mauthausen waar hij op 30 oktober 1941 werd vermoord.[5] 

Zowel Albert als zijn echtgenote Hildegard werkten voor de Joodse Raad en hadden daardoor een Sperre. Zij werden tot 'uitwisselingsjoden' bestempeld op grond van de Alberheimverklaring, die behelsde dat de betrokkenen geschikt waren voor pionierswerk in Palestina, en daar tegen een forse betaling naar toe zouden kunnen emigreren.[9] Op 15 december 1943 werden zij naar Westerbork gestuurd en vandaaruit gingen zij op 11 januari 1944 met 1.037 'uitwisselingsjoden' op transport naar Bergen-Belsen.[5] Zij behoorden tot de 222 Joden die via uitwisseling van gevangenen met de Duitsers op 10 juli 1944 Palestina wisten te bereiken.[10]

Lewkowitz stond op de lijst van mensen aan wie Otto Frank in 1947 een exemplaar van Het Achterhuis wilde sturen. Hij woonde toen in Haifa,[11] en was daar rabbijn.[12]

Bron persoonsgegevens.[3] Adressen: Biesboschstraat 15 III, Amsterdam (juni ‘40); 11 III (feb. ’41); Joubertstraat 21 (mei ’43).[2]

Noten

  1. ^ Anne Frank, Dagboek A, 22 augustus 1942, in: Verzameld werk, Amsterdam: Prometheus, 2013.
  2. a, b Stadsarchief Amsterdam (SAA), Dienst Bevolkingsregister, Archiefkaarten (toegangsnummer 30238): Archiefkaart A. Lewkowitz.
  3. a, b, c Alfred Jospe, "Lewkowitz, Albert" in: Neue Deutsche Biographie, 14 (1985), p. 417-418 [Online-Version].
  4. ^ Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Collectie Judaica Nederland, inv. nr. 42, uitnodiging lezing 24 oktober 1939, Oosteinde 16.
  5. a, b, c Werkdorp Wieringemeer: Karl Friedrich Lewkowitz; Spuren im Vest - Juden im Vest Recklinghausen: Lewkowitz Karl Friedrich.
  6. ^ Hans Georg Lehmann & Michael Hepp (Einl.), Die Ausbürgerung deutscher Staatsangehöriger 1933 – 45 nach den im Reichsanzeiger veröffentlichten Listen. Band 1. Listen in chronologischer Reihenfolge, München: Saur, 1985, p. 326.
  7. ^ SAA, Secretarie, Afdeling Algemene Zaken (toegang 5181), indicateur van aanvragen van verklaringen van Nederlanderschap en goed gedrag, volgnrs. 3447, 3448 en 3449.
  8. ^ NIOD Nederlands Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, Archief Joodsche Raad (toegang 182), inv. nr. 263, lijst van de op 11 Juni 1941 gearresteerde Joodsche mannen, p. 2.
  9. ^ Joods Monument: De Albersheimverklaring.
  10. ^ NOS 1944-1945 - Het Bevrijdingsjaar: Joodse gevangenen uitgewisseld met opgepakte nazi’s.
  11. ^ Anne Frank Stichting, Anne Frank Collectie, Otto Frank Archief, reg. code OFA_100: Lijst met namen en adressen.
  12. ^ Werner Stegmaier und Daniel Krochmalnik (Hrsg.), Jüdischer Nietzscheanismus, Berlijn [etc.]: De Gruyter, 1997, p. 369.