NL

László Váhl

László Váhl was onderbuurman van de familie Frank op het Merwedeplein.

Persoon

  • László Váhl
  • Geboren op: 5 maart 1907
  • Geboren in: Boedapest, Hongarije
  • Overleden op: 26 oktober 1987

László Váhl was onderbuurman van de familie Frank op het Merwedeplein en had de Hongaarse nationaliteit.[1] Váhl was werktuigkundige en werkte in 1925 en 1926 als draaier en bankwerker in Boedapest, Parijs en Berlijn.[2] Van december 1929 tot eind april 1933 was hij verbonden aan de Technische Hochschule in Karlsruhe.[3] Op 1 juli 1931 promoveerde hij tot Doktor Ingenieur met een technisch-wetenschappelijke dissertatie op koeltechnisch gebied.[4] Op 18 april 1933 kreeg Váhl ontslag vanwege niet-arische afstamming.[5] Vervolgens werkte hij van 1 juli 1933 tot 1 september 1934 bij ijzergieterij De Etna in Breda.[6]

Hij trouwde op 2 augustus 1935 in Voorburg met Elize de Roos. Zij verhuisden naar Boedapest en anderhalf jaar later naar Amsterdam. Daar kreeg Váhl een betrekking als constructeur bij Werkspoor.[7]

Op 24 januari 1937 en 8 december 1939 werden zijn zonen János László en Herman Gyula geboren.[7] Anne Frank en buurmeisje Toosje Kupers pasten soms op deze jongens.[8]

Op 2 april 1939 ontving Váhl in de Amsterdamse Koepelkerk de Hervormde doop.[9] Tijdens de bezetting was hij gasverkenner bij de Amsterdamse luchtbescherming.[10]

De burgemeester van Boedapest verklaarde op 26 oktober 1942 dat Váhl volgens de Hongaarse wet niet Joods was.[11] Door de veranderende situatie in Hongarije moest hij zich in mei 1944 melden in werkkamp Havelte. Omdat hij een eerdere oproep niet had opgevolgd, liop hij het gevaar door de SD opgepakt te worden.[12] Volgens zijn werkgever Werkspoor was hij om aan werk voor de Duitsers te ontkomen vanaf mei 1944 ondergedoken.[13]

In 1947 verloor Váhl, net als zijn vrouw en twee zonen, de Hongaarse nationaliteit.[14] Hij verkreeg vervolgens in 1948 het Nederlanderschap.[15] Met ingang van 24 mei 1953 was hij gewoon hoogleraar werktuigbouwkunde aan de Technische Hogeschool in Delft.[16] Ook vervulde hij adviseursfuncties bij Nutricia en Philips.[17]

Bron persoonsgegevens (plaats van overlijden onbekend).[7] Adressen: Schloßbezirk 6, Karlsruhe (1933);[5] Boedapest; Merwedeplein 37-I, Amsterdam (12 januari 1937); J.W. Brouwersstraat 17 boven (april 1941); Brink 13b, Muiden (= Muiderberg) (juni 1941);[7] Mijnbouwstraat 1, Delft (oktober 1954).[18]

Noten

  1. ^ Zie Rian Verhoeven, Anne Frank was niet alleen: het Merwedeplein, 1933-1945, Amsterdam: Prometheus, 2019, p. 66-73 en passim.
  2. ^ Privébezit familie Váhl: Referentie Gebrüder Gergely, Boedapest, 30 september 1925, van A.M. Puget, Parijs, 22 oktober 1926 en van AEG, Berlijn, 31 oktober 1928.
  3. ^ Privébezit familie Váhl: Getuigschrift van dr.-ing. R. Plank voor L. Váhl, Karlsruhe, 1 juni 1933.
  4. ^ Privébezit familie Váhl: Doctorsbul van de Badische Technische Hochschule Fridericiana, Karlsruhe, 1 juli 1931.
  5. a, b Privébezit familie Váhl: Brief Rektor der technische Hochschule No. 725, 18 april 1933.
  6. ^ Privébezit familie Váhl: Referentie De Etna, Breda, 31 augustus 1934.
  7. a, b, c, d Stadsarchief Amsterdam (SAA), Dienst Bevolkingsregister: Archiefkaarten (toegangsnummer 30238): Archiefkaart L. Váhl.
  8. ^ Anne Frank Stichting (AFS), Getuigenverhalen 2010: Transcriptie interview Toos Buiteman – Kupers door Teresien da Silva, 23 oktober 2009, tijdcode 00:43:26 – 51.
  9. ^ Privébezit familie Váhl: Attest van de Nederlands Hervormde Kerk te Amsterdam, 2 april 1939.
  10. ^ Privébezit familie Váhl: Verklaring burgemeester van Amsterdam, 25 juli 1942.
  11. ^ Privébezit familie Váhl: Verklaring burgemeester van Boedapest, 26 oktober 1942, vertaald te Amsterdam op 20 januari 1943 door beedigd vertaler P. Balász.
  12. ^ Privébezit familie Váhl: Brief van W. Zimmermann, Duits beambte bij het Arbeitsamt Meppel, 11 mei 1944.
  13. ^ Privébezit familie Váhl: Engelstalige verklaring Werkspoor, 29 mei 1945.
  14. ^ Privébezit familie Váhl: Verklaring van de Hongaarse legatie, 11 november 1946.
  15. ^ Verslag der Handelingen van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, 1948 – 1949, p. 633.
  16. ^ Privébezit familie Váhl: Besluit No. 24 van Koningin Juliana, 1 september 1953.
  17. ^ Privébezit familie Váhl: Brief N.V. Philips, Eindhoven, 31 mei 1954 en brief Nutricia, Zoetermeer, 18 augustus 1959.
  18. ^ Privébezit familie Váhl: Bewijs van opneming, Gemeente Delft, 8 oktober 1954.