NL

Heinz Geiringer

Heinz Geiringer was de zoon van Erich Geiringer en Fritzi Markovits, de tweede vrouw van Otto Frank.

Persoon

Vervaardiger onbekend. Fotocollectie Anne Frank Stichting Amsterdam
  • Heinz Felix Geiringer
  • Geboren op: 12 juli 1926
  • Geboren in: Wenen, Oostenrijk
  • Overleden op: 26 april 1945
  • Overleden in: Ebensee, Oostenrijk

Foto van Elfriede Geiringer-Markovits en Heinz Geiringer voor het portiek van Merwedeplein 46-II, Amsterdam, april 1940

Vervaardiger onbekend. Fotocollectie Anne Frank Stichting Amsterdam

Rechthebbende(n) onvindbaar

Heinz Geiringer was het oudste kind van Erich Geiringer en Fritzi Geiringer-Markovits. Hij werd geboren op 12 juli 1926 in Wenen. Zijn zus Eva kwam drie jaar later ter wereld.

Op zevenjarige leeftijd liep Heinz een oogontsteking op, die er toe leidde dat hij aan één oog blind werd.[1]

Na de Anschluß van Oostenrijk bij Duitsland in 1938 vluchtte zijn moeder met hem en Eva naar Brussel. Zijn vader was daarvoor al naar Nederland vertrokken. Begin 1940 reisde Fritzi met de kinderen door naar Nederland en werd het gezin herenigd. In april 1940 betrokken ze een appartement op het Merwedeplein 46-I in Amsterdam.[2]

Heinz ging daar naar het Amsterdamsch Lyceum.[3] In de zomer van 1941 werd er echter de anti-Joodse maatregel ingevoerd die Joodse kinderen verbood naar een openbare school te gaan. Hij moest toen naar de 4de klas van het gymnasium van het Joods Lyceum.[4] Margot Frank zat in hetzelfde jaar als hij. Ze zaten niet in dezelfde klas, maar zijn zus Eva herinnert zich dat Heinz en Margot bevriend waren en samen huiswerk maakten.[5]

Op 5 juli 1942 ontving Heinz een oproep zich te melden voor een Duits werkkamp. Hierop besloot de familie Geiringer om op te splitsen en onder te duiken. In september 1942 dook Heinz met zijn vader onder in Den Haag bij de familie Katee-Walda. Later verhuisden zij samen met hen naar Soest. Zijn moeder en zus doken samen onder in Amsterdam.[6]

Heinz was kunstzinnig en muzikaal aangelegd. Terwijl hij ondergedoken zat maakte hij minstens twintig olieverfschilderijen en schreef hij bijna tweehonderd gedichten in het Nederlands, Duits en Frans. De eerste gedichten van Heinz hebben vooral betrekking op herinneringen aan het leven voor de onderduik en alles wat hij moest missen. Zo schreef hij bijvoorbeeld gedichten over zijn zus en over de piano in hun huis op het Merwedeplein, waar hij niet meer op kon spelen. Latere gedichten beschrijven het gevoel van buitensluiting en een verlangen om te leven. Thema’s die ook in zijn schilderijen terugkeren.[7]

Een conflict over geld met de familie Katee-Walda dwong Erich en Heinz ertoe een andere onderduiklocatie te vinden. Ze wilden ook graag dichterbij de rest van het gezin zijn en werden ondergebracht in een woning op Kerkstraat 225 in Amsterdam. Ze werden echter verraden en op 15 mei 1944 gearresteerd door de Sicherheitsdienst.[8] Een dag later werden Fritzi en Eva ook opgepakt.[9] Via Westerbork werd het hele gezin op 19 mei 1944 naar Auschwitz gedeporteerd.

Bij de ontruiming van Auschwitz in januari 1945 werden Heinz en zijn vader meegestuurd op een van de vele 'dodenmarsen'. Ze kwamen aan in Mauthausen op 25 januari 1945, waar op Heinz' registratiekaart als beroep Hilfsschlosser, assistent slotenmaker, werd genoteerd.[10] Vier dagen later, op 29 januari 1945, werden ze doorgestuurd naar het buitenkamp Ebensee, waar Heinz op 26 april 1945 omkwam. Hij was toen achttien jaar oud.[11]

Tijdens de onderduik in Soest, verborg Heinz onder de vloer een aantal schilderijen en gedichten. Na de terugkeer van Eva en Fritzi uit Auschwitz haalden zij deze werken op.[12] In 2019 verscheen een drietalige bundel met een selectie van Heinz’ gedichten en schilderijen.[13]

Bron persoonsgegevens.[14] Adressen: Wenen; Brussel; Amsterdam: Merwedeplein 46-I.

Noten

  1. ^ Eva Schloss, Herinneringen van een Joods meisje, 3e druk, Breda: De Geus, 2005, p. 22.
  2. ^ Stadsarchief Amsterdam (SAA), Dienst Bevolkingsregister, Archiefkaarten (toegangsnummer 30238): Archiefkaart E Geiringer & Archiefkaart E.E. Markovits.
  3. ^ SAA, Het Amsterdams Lyceum, toegang 902, inv. nr. 2714: Leerlingendossier van Heinz Felix Geiringer.
  4. ^ Dienke Hondius, Absent. Herinneringen aan het Joods Lyceum Amsterdam, 1941-1943, Amsterdam: Vassallucci, 2001, p. 282-283.
  5. ^ Schloss, Herinneringen van een Joods meisje, p. 35.
  6. ^ Nationaal Archief (NL-HaNA), Den Haag, Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR), inv. nr.: 75212, p. 2.
  7. ^ Heinz Geiringer, Gepeins in het donker – Pondering in the dark – Grübeln im Dunkeln, met een inleiding van Martha van der Bly, Amsterdam.: Rose Rebel Publications, 2019, p. 25-29.
  8. ^ Bianca Stigter, Atlas van een bezette stad: Amsterdam 1940-1945, Amsterdam: Atlas Contact, 2019, p. 180.
  9. ^ NL-HaNA, CABR, inv. nr.: 75212, p. 5.
  10. ^ Arolsen Archives - International Center on Nazi Persecution, Bad Arolsen, Incarceration Documents, DocID: 1455284: Heinz Geiringer.
  11. ^ Zeitgeschichte Museum & KZ- Gedenkstätte Ebensee: Totenliste vom 26.4.145. Bron: Muzej narodne revolucije, Zagreb.
  12. ^ Geiringer, Gepeins in het donker, p. 29-30.
  13. ^ Geiringer, Gepeins in het donker.
  14. ^ Zeitgeschichte Museum & KZ- Gedenkstätte Ebensee: Totenliste vom 26.4.145; SAA, Burgerlijke Stand van de Gemeente Amsterdam, toegang 5009, inv. nr. 7411: Register van Algemene Akten van overlijden, aktenummer 50; SAA, Dienst Bevolkingsregister, Archiefkaarten (toegangsnummer 30238), Archiefkaart Heinz Felix Geiringer. In deze akte staat als overlijdensdatum 10 mei 1945 genoteerd.