Peter van Pels gevangen in Melk
Enkele dagen na aankomst in Mauthausen werd Peter overgebracht naar buitenkamp Melk om daar dwangarbeid te verrichten. In april 1945 werd hij doodziek teruggebracht naar Mauthausen.
Peter van Pels, Häftlingnummer 119162 kwam op 25 januari 1945 aan in Mauthausen.[1]
Op de kaart uit de kampadministratie van Mauthausen staan Peters gegevens en worden zijn lichamelijke kenmerken genoemd.[2] Foutief staat als geboortedatum 6 november 1926 vermeld. Op de voorkant van de kaart staat: Tischler (meubelmaker). Ook staat vermeld dat hij 1,73 meter lang was en een slank postuur had. Zijn gezicht was ovaal, hij had groene ogen, platliggende oren, een rechte neus, volle mond, een goed gebit en zwart haar. Hij sprak volgens de kaart Nederlands, Engels en Duits. Als ‘bijzonder kenmerk’ staat bovendien vermeldt dat hij een tatoeage had: zijn Auschwitznummer.[3]
Na aankomst werd Peter tot 29 januari 1945 in quarantainebarakken geplaatst. Hierin stonden geen bedden, ze lagen zij aan zij op de grond.[4] Daarna werd Peter overgeplaatst naar het buitenkamp Melk.[5] In goederenwagons werden ze naar kamp Melk vervoerd, ongeveer zeventig kilometer ten oosten van Mauthausen. Na een reis van ongeveer zeven uur zouden de gevangenen door een heftige sneeuwstorm van het treinstation naar het kamp hebben moeten lopen.[6]
Melk was op 21 april 1944 ingericht als concentratiekamp voor mannelijke gevangenen, die als dwangarbeiders moesten werken aan een project met de codenaam Quarz: de aanleg in een berg van een ondergrondse fabriek voor de productie van machineonderdelen voor tanks en vliegtuigen.[7] Het project Quarz duurt van 20 maart 1944 tot 15 april 1945. De werkzaamheden, arbeidsomstandigheden en behandeling waren extreem zwaar en onmenselijk. Er was geen enkele medische verzorging. Het kamp was overbevolkt Met de komst van het transport van 29 januari 1945 uit Mauthausen telde Melk 10.314 gevangenen. Tussen januari en april 1945 stierven hier 3106 mensen door ziekte, ongelukken, mishandelingen, of doordat ze werden doodgeschoten.[8] In een jaar tijd zijn ongeveer 5000 van de circa 15.000 gevangenen in het kamp Melk omgekomen.[9]
Tussen 11 en 15 april 1945 worden de gevangenen van het Aussenlager Melk geëvacueerd naar Ebensee. De zieken gaan terug naar Mauthausen.[10] Ook Peter van Pels werd op 11 april 1945 doodziek teruggestuurd naar het Sanitätslager van het hoofdkamp Mauthausen.[11]
Volgens het Nederlandsche Roode Kruis, dat zich baseert op een lijst opgemaakt door het Amerikaanse leger, sterft Peter van Pels op de dag van de bevrijding van Mauthausen, 5 mei 1945.[12] Volgens een andere lijst opgemaakt door het 3rd US Army is Peter na de bevrijding van Mauthausen overleden op 10 mei 1945.[13]
Noten
- ^ Archiv der Gedenkstätte KZ-Gedenkstätte Mauthausen, BM.I, Abteilung IV/7, Häftlingszugangsbuch der Politischen Abteilung (Y/36), Namenlisten E/13/8/1.
- ^ Het Nederlandse Rode Kruis (NRK), Den Haag, dossier 135177-3: Kampkaart Mauthausen. Foutief staat als geboortedatum 6 november 1926 vermeld. Als lichamelijke kenmerken worden genoemd: 1m73 lang, slank postuur, ovaal gezicht, groene ogen, ronde of rechte neus, volle mond, tegen het hoofdliggende oren, goed gebit, zwart haar. Verder kent Peter van Pels Hollands, Engels en Duits en is hij getatoeëerd (zijn nummer uit Auschwitz)
- ^ Doorslag registratie Peter van Pels Mauthausen, kopie bij afs. In het verhaaltje ‘Mijn eerste interview’ schrijft Anne Frank dat hij blauwgrijze ogen had. Anne Frank, Verhalen en gebeurenissen ui het Achterhuis, ‘Mijn eerste interview’, 22 februari 1944, in: Verzameld werk, Amsterdam: Prometheus, 2012.
- ^ kz-Gedenkstätte Mauthausen, amm oh/zp1/299, Interview Jakob Maestro, 17 juni 2002. Maestro noemt verschillende aantallen: met 1000 in een barak bedoeld voor 100 personen en met 500 in een barak voor 80.
- ^ Arolsen Archives 5792, Deportationsliste Mauthausen – Melk; Schimmer noemt wel acht meubelmakers bij deze selectie, dus het is mogelijk dat ook voor de selectie voor Melk gevangenen met hetzelfde beroep samen werden geselecteerd. niod, 250d, inv.nr. 827, verklaring C. Schimmer, 28.
- ^ Moshe Ha-Elion, The straits of hell: the chronicles of a Salonikan Jew in the Nazi extermination camps Auschwitz, Mauthausen, Melk, Ebensee, Mannheim: Bibliopolis, 2005, p. 58-59.
- ^ Wapenfabriek van Steyr-Daimler-Puch ag was de grootste producent van kogellagers in het Duitse Rijk en verplaatste zijn kogellagerfabriek van Steyr-Münichholz naar Melk om veilig te zijn voor de geallieerde luchtaanvallen.
- ^ kz-Gedenkstätte Mauthausen, B/30/13, Melk, 3.
- ^ 5000 gevangenen zijn in Melk gestorven, door ongelukken om het leven gekomen of doodgeschoten. In totaal 14.357 gevangenen. Totaal aantal gevangenen april 1944-april 1945: 14.387 (Eingange) – 8928 (teruggestuurd) = 5459. Gestorven 4873 en gevlucht 85.
- ^ Das Lagersysteem Mauthausen, Hauptlager und Aussenlager, zur geschichte des Aussenlagers Melk op: www.mauthausen-memorial.at (oktober 2010) en Bertrand Perz, Das Projekt "Quarz". Der Bau einer unterirdischer Fabrik durch Häftlinge des KZ Melk für die Steyr-Daimler-Puch AG 1944-1945, Innsbruck: StudienVerlag, 2014.
- ^ NRK, dossier 135177-3: Kampkaart Mauthausen; Republik Österreich Bundesministerium für inneres aan Frau Juffinger, 1 april 1999.
- ^ NRK, Mauthausen Kl. Doss. 21826, map II.
- ^ Archiv der Gedenkstätte KZ-Gedenkstätte Mauthausen, BM.I, Abteilung IV/7, Hospital Mauth. Abgangsbuch (Tote) 5.5.45-18.5.45.