Familie Frank is ondergedoken
Op 6 juli 1942 dook de familie Frank onder in het achterhuis van het bedrijfsgebouw van Opekta.
Op 6 juli 1942 dook het hele gezin onder in het Achterhuis.[1] Het oorspronkelijke plan om 16 juli 1942 onder te duiken was door de oproep aan Margot om in Duitsland te gaan werken tien dagen vervroegd.[2] De voorbereidingen voor de onderduik waren al veel eerder begonnen.[3] Otto Frank zei hierover: "Tengevolge van de steeds stringenter wordende bepalingen contra de joden werd het voor mij en mijn gezin noodzakelijk te gaan onderduiken."[4]
Op de dag van de onderduik ging Otto met Edith en Anne lopend van het Merwedeplein naar de Prinsengracht.[5] Margot was in de vroege ochtend al op de fiets gegaan.
De inval en arrestatie op 4 augustus 1944 maakten een eind aan de onderduikperiode.[6] De onderduikperiode staat met deze begin- en einddata ook aangetekend op Otto’s vreemdelingenkaart in het politiearchief.[7]
Een achtergelaten briefje in de woning aan het Merwedeplein, met een adres in Maastricht diende om de indruk te wekken dat de familie het land verlaten had. Van Pels vertelde aan Werner Goldschmidt, de onderhuurder van de familie Frank, dat een officier - een jeugdvriend van Otto Frank - hem hielp. Helaas is het onduidelijk welk adres het zou betreffen.[8]
Otto stuurde op 5 juli 1942 aan Leni (Lunni) in Bazel een verjaardagskaart waar uit op te maken viel dat hij en zijn gezin op het punt stonden onder te duiken. Leni was namelijk pas op 8 september jarig. Hij schreef: 'Wir sind gesund u. zusammen, das ist die Hauptsache.'[9] Hij kwam op deze kaart terug in een brief aan zijn familie in Bazel van 8 juni 1945: 'Das ich etwas vorbereitet hattet, konntet Ihr aus meinen letzten Zeilen wohl entnehmen.'[10] De brief kwam kennelijk 3 juli retour; het postverkeer met Zwitserland verliep stroef. Die voorbereiding komt ook naar voren uit het dagboek: 'Papa en mama hadden al lang een heleboel uit ons huis gedaan (...).'[1]
Otto Frank had voorafgaand aan de onderduik naar eigen zeggen genoeg verdiend om voor zijn gezin in het levensonderhoud te voorzien.[11]
Noten
- a, b Anne Frank, Dagboek A, 8 juli 1942, in: Verzameld werk, Amsterdam: Prometheus, 2013.
- ^ Anne Frank, Dagboek B, 9 juli 1942, in: Verzameld werk. Volgens Kugler is Otto Frank van plan onder te duiken bij de invoering van de gele ster. Als blijkt dat het resultaat van de maatregel (gezien verontwaardiging en tegenstand) niet volgens verwachting is, stelt hij zijn besluit uit. Anne Frank Stichting (AFS), Anne Frank Collectie (AFC), reg. code A_Kugler_I_48 (47?): Victor Kugler, I hid Anne Frank (typescript). De visie van Kugler vindt geen steun in andere bronnen.
- ^ Eind 1941-begin 1942 volgens Kleiman in het transcript van Ernst Schnabel: Deutsches Literaturarchiv, Marbach, Archief Ernst Schnabel, transcript, p. 39-40.
- ^ Nationaal Archief, Den Haag, Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging, inv. nr. 23892 (dossier van Maaren): Rijksrecherche procesverbaal 86/1963 v.H., getuigeverhoor Otto Frank door Arend Jacobus van Helden, 2-3 december 1963.
- ^ Anne Frank, Dagboek A, 8 juli 1942, in: Verzameld werk. In de A-versie is de notitie beperkt tot 'Wij moesten lopen naar kantoor.' De stromende regen en de medelijdende blikken komen uit de bijna twee jaar later geschreven B-versie.
- ^ Harry Paape, 'De arrestatie', in: Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (samenst.), De dagboeken van Anne Frank, Amsterdam: Bert Bakker, 2001, p. 25-28.
- ^ Stadsarchief Amsterdam, Gemeentepolitie, toegangsnummer 5225, inv. nr. 3929: Vreemdelingenkaart Otto H. Frank.
- ^ Anne Frank, Dagboek B, 14 augustus 1942, in: Verzameld werk.
- ^ Familiearchief Anne Frank-Fonds (AFF), Bazel, Leni Frank, AFF_ LeF_corr_05_0004: Otto Frank aan Leni Frank, 5 juli 1942.
- ^ AFF, Alice Frank, AFF_AlF_corr_10_24: Otto Frank aan familie, 8 juni 1942.
- ^ AFS, AFC, Otto Frank Archief, reg. code OFA_071: Otto Frank aan Milly Stanfield, 18 maart 1945.