Frank-Loebsche-Haus
Het Frank-Loebsche Haus in Landau ontleent zijn naam deels aan het feit dat Zacharias Frank, de overgrootvader van Anne Frank, en diens erfgenamen het in eigendom hebben gehad.
Het pand dateert uit de 15e eeuw en fungeerde vanaf 1601 als herberg en posthalte, een plaats waar de paarden, bemanning en reizigers van postkoetsen konden eten, drinken en rusten en waar reizigers konden uit- of instappen, waar lading en paarden gewisseld konden worden. De herberg, Zur Blum genaamd, werd tot ver in de negentiende eeuw uitgebaat door de aan elkaar verwante families Kempff, Stiehler, Geropp en Schneider, totdat na de komst van het spoor de postkoetsen wegbleven.[1] In 1870 verkocht de toenmalige eigenaar Georg Friedrich Schneider het pand aan de Kaufhausgasse 9 in Landau voor 16.000 gulden aan bankier Zacharias Frank. Het vier vleugels en drie verdiepingen tellende middeleeuwse gebouw omvatte naast een woonhuis met drie kelders, drie stallen, een binnenplaats met zuilengalerijen, een waterput, een vatenopslag, meerdere ovens en vier trumeau spiegels.[2] Na het overlijden van Zacharias Frank op 27 juli 1884 ging de nalatenschap over op zijn weduwe Babette als enige erfgenaam.
Na het overlijden van Babette Frank op 10 oktober 1891 werden de nog in leven zijnde kinderen eigenaar van het huis, maar alleen dochter Sophie, de weduwe van de Landauer bankier Leo Loeb, woonde nog in haar geboorteplaats. Michael Frank, een van haar broers, was bankier in Frankfurt. Zijn zoon Otto was de vader van Anne Frank.
In 1901 werd het onroerend goed het exclusieve eigendom van Sophie Loeb. Haar dochter Olga erfde in 1927 het pand, maar nadat zij eind jaren dertig naar Luxemburg was gevlucht om aan vervolging door de nazi's te ontkomen, onderhandelde het gemeentebestuur over de aankoop van het historisch waardevolle gebouw, om daar vervolgens weer van af te zien. Ook een gedwongen veiling vond uiteindelijk geen doorgang.[3]
Tijdens de oorlog fungeerde het huis in de Kaufhausgasse als een van de drie beruchte 'Jodenhuizen' in Landau, waarin de nog in Landau wonende Joden gedwongen werden gehuisvest. Op 22 oktober 1940 werden de 23 Joden die in het huis waren ondergebracht, op transport gesteld naar Gurs, een Frans interneringskamp, en vandaar naar Auschwitz en Theresienstadt in 1942.
Olga Loeb werd in 1941 geïnterneerd in het klooster Cinqfontaines (Pafemillen of Fünfbrunnen)[4] en van daaruit op 6 april 1943 naar Theresienstadt gedeporteerd. Ze overleefde het en keerde terug naar Luxemburg.[5] Na haar dood op 16 september 1946 werd het huis in de daaropvolgende jaren herhaaldelijk te koop aangeboden aan de stad. Al in 1951 financierde het Rijksbureau voor het Behoud van Monumenten dringende reparatie- en restauratiewerkzaamheden. In september 1959 werd het huis eigendom van de stad. Plannen om het gebouw de naam "Anne Frank Huis" te geven en hier een streekmuseum en een documentatiecentrum op te richten over de geschiedenis van de Joodse gemeenschap van Landau werden echter niet gerealiseerd.
Op 25 april 1980 richtten de inwoners van Landau een "Vereniging van Vrienden van het Frank Loebschen Huis" op, die zorgde voor de renovatie en financiering van het huis en in september 1983 werd begonnen met uitgebreide restauratie- en uitbreidingswerkzaamheden. Sinds 1987 wordt het pand gebruikt als cultureel centrum en expositieruimte[6] en vanaf 2003 is hier een permanente tentoonstelling ingericht over de geschiedenis van de Joden in Landau.[7] Tevens is het Frank-Loeb-Institut Landau er gevestigd.[8]
Een Stolperstein herinnert aan het verblijf van Olga Loeb op dit adres.[9]
Noten
- ^ Mirjam Pressler, 'Groeten en liefs aan allen': het verhaal van de familie van Anne Frank, Amsterdam: Bert Bakker, 2010, p. 27.
- ^ Voor de geschiedenis van het Frank-Loebsche-Haus, zie Edith Vierling, Das Frank-Loeb'sche Haus zu Landau in der Pfalz, München: GRIN, 2009
- ^ Stadt Landau in der Pfalz, Anne Frank und ihre südpfälzische Verwandtschaft, 12 juni 2019.
- ^ Het klooster van Cinqfontaines werd in 1941 gebruikt om de Luxemburgse Joden tijdelijk in te huisvesten. Van daaruit werden zij geleidelijk aan in kleinere groepjes afgevoerd naar de getto's en later direct naar de kampen. Wikipedia: Pafemillen.
- ^ Stadt Landau in der Pfalz, Besonderes Fundstück aus Landaus jüdischer Geschichte: Ruhango-Markt schenkt Stadt Stillleben von Olga Loeb für Rückkehr ins Frank-Loebsche Haus, 27 mei 2022.
- ^ Kulturzentrum Altstadt, Frank-Loebsches Haus.
- ^ Stadt Landau in der Pfalz, Anne Frank und ihre südpfälzische Verwandtschaft, 12 juni 2019; Stadt Landau in der Pfalz, Dauerausstellung: Juden in Landau. Vom Mittelalter bis zum Holocaust.
- ^ Rheinland-Pfälzische Technische Universität Kaiserslautern-Landau: Das Frank-Loeb-Institut.
- ^ Na Bister, Landau in der Pfalz (plaque).