Rivierenbuurt

De Rivierenbuurt is een in het oosten van het Amsterdamse stadsdeel Zuid gelegen buurt, die wordt begrensd door de Amstelrivier in het oosten, de Boerenwetering in het westen, het Amstelkanaal in het noorden, en de Zuidelijke Wandelweg in het zuiden. Het maakt deel uit van Plan Zuid, een stedenbouwkundig plan voor Amsterdam-Zuid, dat in het begin van de 20e eeuw werd ontworpen door de architect H.P Berlage.^[1]

Plan Zuid bestond uit drie delen: de Apollobuurt en de Stadionbuurt, gericht op welgestelden, middenklasse en arbeidersklasse, en de Rivierenbuurt, gericht op de middenklasse. Ook een groot deel van de buurt Nieuwe Pijp behoort tot het Plan Zuid. In het stedenbouwkundig plan was bedacht dat drie hoofdstraten (de Amstellanen) de buurt in een Y-vorm zouden doorsnijden, en samen zouden komen op het Daniël Willinkplein, een vernoeming naar de Nederlandse schrijver Daniël Willink (1676-1722).^[2] Dit waren de Amstellaan (na de oorlog werd dit de Stalinlaan en in 1956, na de Russische inval in Hongarije, gewijzigd in Vrijheidslaan), Noorder Amstellaan (nu Churchill-laan) en Zuider Amstellaan (nu Rooseveltlaan).^[3] De overige straatnamen in de buurt werden vernoemd naar Nederlandse rivieren.^[4]

De woningen in de Rivierenbuurt oefenden vanaf het begin van de jaren dertig grote aantrekkingskracht uit op Joodse Amsterdammers uit de middenklasse. Qua grootte en voorzieningen staken zij bijzonder gunstig af tegen de kleine, slechte woningen in de overbevolkte Jodenbuurt rond het Waterlooplein. Toch was er in de jaren dertig veel leegstand, en daardoor streken ook veel Duitse Joden die vanuit nazi-Duitsland naar Nederland vluchtten, hier neer, waaronder ook de families Frank en Van Pels en een aantal van hun vrienden en kennissen. De immigranten voelden zich thuis in deze buurt met de vele geloofsgenoten. Uiteindelijk woonde in 1940 zo'n 40% van de in Amsterdam wonende Joden in dit deel van de stad.^[4]