Libelle

Libelle was en is nog altijd een Nederlandse tijdschrift voor vrouwen. Het eerste nummer verscheen 13 april 1934 bij Uitgeverij en Drukkerij De Spaarnestad.^[1] De naam komt van ‘libellus’, latijns voor ‘boekje’ of ‘geschrift’.^[2] De Spaarnestad was een drukker en uitgever in het centrum van Haarlem, gelegen aan de rivier het Spaarne, ten westen van Amsterdam. Het bedrijf werd opgericht in 1906 en groeide uit tot een van de grootste uitgevers van geïllustreerde tijdschriften in Nederland. De Spaarnestad was van rooms-katholieke afkomst, een relevant gegeven gezien de sterk verzuilde samenleving die Nederland in de eerste helft van de twintigste eeuw kenmerkte en die sterk tot uiting kwam in de media. In 1910 nam De Spaarnestad de uitgave van het geïllustreerde Katholieke Illustratie en dat blad werd, dankzij de de aanschaf van een diepdrukpers in 1915, het toppunt van drukkwaliteit in de Nederlandse grafische industrie. Om de dure pers rendabel te maken en de concurrentie voor te blijven, begon De Spaarnestad andere geïllustreerde weekbladen uit te geven, ook gericht op een niet-katholiek publiek. In de jaren twintig bediende het bedrijf vrijwel de gehele Nederlandse markt met tijdschriften als De Sport. Illustratie, De Stad Amsterdam, Groot-Rotterdam, 's-Gravenhage in Beeld, Brabant in Woord en Beeld, Limburg in Woord en Beeld, en, vanaf 1929, Panorama.^[3]

Katholieke Illustratie en Panorama werden de paradepaardjes van De Spaarnestad, net als het vrouwenblad Libelle, maar al snel moest Libelle concurreren met Margriet, het succesvolle vrouwenblad van De Geïllustreerde Pers (waarvan het eerste nummer verscheen op 30 september 1938), de katholieke concurrent uit Amsterdam.

In 1964 werden de twee uitgevers gedwongen te fuseren om het hoofd te kunnen bieden aan de opkomst van de televisie en de secularisering van de Nederlandse samenleving. Deze fusie, die in 1965 resulteerde in de oprichting van VNU (Verenigde Nederlandse Uitgeversbedrijven), was groot nieuws omdat het betrof de twee grootste uitgevers van geïllustreerde tijdschriften in Nederland. Hoewel de redacties in dienst kwamen bij hetzelfde bedrijf, bleven zij tot in de jaren negentig strikt gescheiden opereren.

Anne Frank schrijft in haar dagboek dat Bep Voskuijl regelmatig Libelles voor haar meenam.^[4] Ze schrijft dat ze zichzelf herkende in een artikel over blozen, geschreven door Sis Heyster^[5] en dat ze het achterin haar dagboek zal bewaren.^[6] Sis Heijster schreef vaak over adolescentie en alles wat daarbij komt kijken. De afbeelding die bij het artikel hoorde, knipte Anne uit en plakte ze op haar muur in het Achterhuis. Onderzoek heeft uitgewezen dan veel van de plaatjes op de muur in Annes kamer uit de Libelle komen.^[7]