NL

Libelle

De Libelle was en is een wekelijks vrouwentijdschrift. Anne las de Libelle en knipte er plaatjes uit.

Onderwerp
Fotograaf: Allard Bovenberg. Collectie: Anne Frankl Stichting

Diverse tijdschriften

Fotograaf: Allard Bovenberg. Collectie: Anne Frankl Stichting Gebruiksrechten: AFS rechthebbende

Libelle was en is nog altijd een Nederlandse tijdschrift voor vrouwen.[1] Het eerste nummer verscheen 13 april 1934 bij Uitgeverij en Drukkerij De Spaarnestad.[2] De naam komt van ‘libellus’, latijns voor ‘boekje’ of ‘geschrift’.[3] De Spaarnestad was een drukker en uitgever in het centrum van Haarlem, gelegen aan de rivier het Spaarne, ten westen van Amsterdam. Het bedrijf werd opgericht in 1906 en groeide uit tot een van de grootste uitgevers van geïllustreerde tijdschriften in Nederland. De Spaarnestad was van rooms-katholieke afkomst, een relevant gegeven gezien de sterk verzuilde samenleving die Nederland in de eerste helft van de twintigste eeuw kenmerkte en die sterk tot uiting kwam in de media. In 1910 nam De Spaarnestad de uitgave van het geïllustreerde Katholieke Illustratie en dat blad werd, dankzij de de aanschaf van een diepdrukpers in 1915, het toppunt van drukkwaliteit in de Nederlandse grafische industrie. Om de dure pers rendabel te maken en de concurrentie voor te blijven, begon De Spaarnestad andere geïllustreerde weekbladen uit te geven, ook gericht op een niet-katholiek publiek. In de jaren twintig bediende het bedrijf vrijwel de gehele Nederlandse markt met tijdschriften als De Sport. Illustratie, De Stad Amsterdam, Groot-Rotterdam, 's-Gravenhage in Beeld, Brabant in Woord en Beeld, Limburg in Woord en Beeld, en, vanaf 1929, Panorama.[4]

Katholieke Illustratie en Panorama werden de paradepaardjes van De Spaarnestad, net als het vrouwenblad Libelle, maar al snel moest Libelle concurreren met Margriet, het succesvolle vrouwenblad van De Geïllustreerde Pers (waarvan het eerste nummer verscheen op 30 september 1938), de katholieke concurrent uit Amsterdam.

Tijdens de oorlog bleef Libelle verschijnen. Er stonden artikelen in over hoe nieuwe kleding te maken uit oude, over het gebruik van surrogaten en de rubriek 'Uitgebreid menu' werd vervangen door 'Wat schaft de pot'. Het blad werd steeds dunner tot het vanwege papierschaarste in september 1944 door de Duitse bezetter werd gedwongen te stoppen. In maart 1946 verscheen het weekblad weer.

Anne Frank schrijft in haar dagboek dat Bep Voskuijl regelmatig Libelles voor haar meenam.[5] Ze schrijft dat ze zichzelf herkende in een artikel over blozen, geschreven door Sis Heyster[6] en dat ze het achterin haar dagboek zal bewaren.[7] Sis Heijster schreef vaak over adolescentie en alles wat daarbij komt kijken. De afbeelding die bij het artikel hoorde, knipte Anne uit en plakte ze op haar muur in het Achterhuis.[8] Onderzoek heeft uitgewezen dan veel van de plaatjes op de muur in Annes kamer uit de Libelle komen.[9]

Noten

  1. ^ Zie: Joan Hemels & Renée Vegt, Het geïllustreerde tijdschrift in Nederland: bron van kennis en vermaak, lust voor het oog. Bibliografie. Deel I: 1940-1945, Amsterdam: Otto Cramwinckel, 1993, p. 289-292; Elsbeth Kwant, Marieke van Delft, Reinder Storm (samenst. & red.), Het Tijdschriftenboek, Zwolle: Waanders, 2006, p. 303; Marieke van Delft, Nel van Dijk, Reinder Storm (red.), Magazine! 150 jaar Nederlandse publiekstijdschriften, Zwolle: Waanders, 2006, p. 84-85.
  2. ^ Diverse jaargangen van Libelle zijn te raadplegen op Delpher, de website van de Koninklijke Bibliotheek, met gedigitaliseerde historische Nederlandse kranten, boeken, tijdschriften en radiobulletins uit bibliotheken, musea en andere erfgoedinstellingen. Vooralsnog ontbreken de oorogsjaren.
  3. ^ Wikipedia; Libelle (Nederlands weekblad); KB - Topstukken: Tijdschrift Libelle.
  4. ^ Voor een overzicht van de geschiedenis van het geïllustreerde tijdschrift in Nederland en de rol van uitgeverij De Spaarnestad, zie: Tom van der Linden, Spaarnestad-fotografen: broodfotografen of unieke beeldkunstenaars? Een onderzoek naar de fotografie van uitgeverij De Spaarnestad tussen 1910 en 2000 (Master thesis Media & Journalistiek, Erasmus Universiteit Rotterdam, 2013), p. 23-35; ); Saska Asser, Spaarnestad: Biography of an Analogue Press Photo Archive, TMG: Journal for Media History, 25 (2022) 1, p. 1-30.
  5. ^ Anne Frank, Dagboek A, 22 december 1943, in: Verzameld werk, Amsterdam: Prometheus, 2013.
  6. ^ Sis Heyster, 'Een lastig verschijnsel', Libelle, nr. 40, 3 oktober 1941, p. 20-22.
  7. ^ Anne Frank, Dagboek A, 6 januari 1944, in: Verzameld werk, Amsterdam: Prometheus, 2013.
  8. ^ Anne Frank Stichting - Collectie online: Afbeelding van Joyce van der Veen.
  9. ^ Maartje de Gruyter, De filmsterrenplaatjes van Anne Frank, in: Libelle, (2003) 18 (25 april), p. 64-66.