Jacqueline van Maarsen

Jacqueline (Jacque, Jopie) van Maarsen had een Nederlands-Joodse vader, Samuel van Maarsen (1884-1952),^[1] en een Franse niet-Joodse moeder, Eulalie Julienne Verlhac (1891-1992).^[2] Haar twee jaar oudere zus heette Christiana Huguette Julia van Maarsen (1927-2006).^[3] Haar ouders waren in 1925 in Parijs getrouwd. Na de geboorte van hun eerste dochter verhuisde het gezin in 1927 naar Amsterdam.

Jacqueline en Anne Frank^[4] ontmoetten elkaar in de eerste klas van het Joods Lyceum en raakten goed bevriend.^[5] Anne schreef geregeld over Jacqueline in haar dagboek. Zo schreef ze over de door hen opgerichte pingpongclub De Kleine Beer, minus 2.^[6] Ook organiseerden ze samen op zondag 1 maart 1942 een filmvoorstelling bij Anne thuis, met zelfgemaakte plaatskaartjes.^[7] In het poesiealbum van Jacqueline schreef Anne een versje gedateerd op 23 maart 1942.^[8]

Jacquelines moeder had zich in Parijs, vanwege haar voorgenomen huwelijk, bekeerd tot het jodendom. Na de verhuizing naar Amsterdam weigerde de zeer orthodoxe Joodse Gemeente daar aanvankelijk dit huwelijk te erkennen. Pas in 1938 werd het erkend.^[9] In 1942 slaagde zij er in zichzelf en haar dochters als niet-Joods te laten aanmerken, onder voorwendsel dat haar man haar en de kinderen buiten haar medeweten als Joden had laten registreren. Jacqueline werd uitgeschreven bij het Joods Lyceum en hoefde geen ster meer te dragen.^[10]

Jacqueline en Anne beloofden om elkaar een afscheidsbrief te schrijven, mochten zij elkaar niet meer zien. Vanaf 6 juli 1942 zat Anne ondergedoken in het Achterhuis. Jacqueline herinnerde zich dat ze samen met Hanneli Goslar langsging bij het verlaten woonhuis van de familie Frank om te kijken of ze een afscheidsbrief van Anne kon vinden, maar die lag er niet.^[11] Op 25 september 1942 schreef Anne die ‘beloofde vaarwel brief’ aan Jacqueline in haar dagboek. Versturen kon ze die brief uiteraard niet, dat was te risicovol. Ze schreef onder andere:

‘(…) Ik hoop dat wij elkaar spoedig weer zullen zien, maar het zal vermoedelijk toch niet voor het einde van de oorlog zijn. (…)  Je «beste» vriendin Anne

            P.S. Ik hoop dat we tot dat we elkaar terugzien altijd «beste» vriendinnen blijven.’^[12]

Op dezelfde dag schreef Anne nog een tweede brief, waarin ze antwoord op een denkbeeldige afscheidsbrief van Jacqueline, die zij nooit heeft geschreven: ‘Je brief heeft me erg verheugd, (…). Ik denk zo vaak aan jou.’^[13] Pas na de oorlog kreeg Jacqueline van Otto Frank een kopie van deze twee brieven. Hij stuurde haar in 1947 een exemplaar van de eerste uitgave van het dagboek van Anne Frank.^[14]

Jacqueline werd in de eerste uitgave van het dagboek van Anne Frank 'Jopie de Waal' genoemd. In 1990 publiceerde Jacqueline van Maarsen Anne en Jopie.^[15] Daarin beschreef ze hun vriendschap en de donkere jaren waarin deze tot bloei kwam. Sindsdien zijn er vier boeken van Jacqueline verschenen die uitgebreid ingaan op de vriendschap met Anne Frank en op haar eigen familiegeschiedenis.^[16]

Jacqueline van Maarsen (getrouwd Sanders) was boekbindster en schrijfster.

Bron persoonsgegevens.^[1] Adres: Hunzestraat 4 I.^[1]