Ilse van Collem werd op 26 september 1926 geboren in Amsterdam. Ze woonde met haar vader Henri van Collem (1894-1945), moeder Lotte van Collem – Randerath (1900-1993), en haar zusje Marty van Collem (1929) op de Stadhouderskade 127 boven de Biljartfabriek Wilhelmina.^[1] Haar vader had daar de functie van procuratiehouder voor haar oudoom die in 1898 de fabriek had opgericht.^[2] Vanaf 1934 nam de familie Van Collem verschillende mensen in huis die waren gevlucht uit nazi-Duitsland. Het was van deze vluchtelingen dat de familie Van Collem verhalen doorkreeg over de behandeling van Joodse mensen door de nazi’s en de concentratiekampen.^[3]

Ilse van Collem ging sinds de kleuterklas naar het Montessorionderwijs: eerst op de Wilhelmina-Catherinaschool op de Weteringschans 263, daarna op het Montessori Lyceum en later vanwege de anti-Joodse maatregelen op het Joods Montessori Lyceum.^[4]

Liberale Joodse Gemeente

De ouders van Ilse van Collem waren betrokken bij het opzetten van de Liberaal Joodse Gemeente (LJG), die op 31 oktober 1931 was opgericht in Amsterdam.^[5] Bij de LJG leerde de familie Van Collem ook de familie Frank kennen. Ilse had dezelfde leeftijd als Margot, haar jongere zusje Marty was even oud als Anne. De families zou elkaar regelmatig zien in de synagoge en bij elkaar over de vloerkomen met (religieuze) feestdagen.^[3] Ilse vertelde in een interview met de Anne Frank Stichting  dat ze wekelijks naar joodse les ging en daar Margot ontmoette. Doordeweeks hadden Ilse en Margot geen contact; ze zaten op een andere school en woonde niet bij elkaar in de buurt.^[4]

Deportatie

Het gezin Van Collem werd op 20 juni 1943 opgepakt tijdens de grote razzia in Amsterdam Zuid en Oost. Vanuit Amsterdam werden ze diezelfde dag nog per trein naar Kamp Westerbork gedeporteerd. Daar verbleef de familie Van Collem bijna zeven maanden. Ilse moest aardappels rooien en werkte, toen het oogstseizoen voorbij was, samen met haar moeder bij de wasserij.^[4]

In Westerbork ontmoette Ilse haar toekomstige man Gunther Ludwig Zilversmit (1926-1987). Gunther Zilversmit vroeg haar elke dinsdagochtend of ze met hem naar de voorstelling op dinsdagavond wilde. De voorstellingen op dinsdag werden georganiseerd om afleiding te bieden wanneer er die dag een transport vertrokken was.^[6] Gunther en Ilse raakten goed bevriend, maar van elkaar gescheiden toen het gezin Van Collem op 1 februari 1944 op transport moest naar kamp Bergen-Belsen.^[3] Gunther zou Ilse na de oorlog pas weer ontmoeten.^[6]

Bergen Belsen

In Bergen-Belsen kwam het gezin Van Collem in het Sternlager terecht.^[3] Daar werd de moeder van Ilse barakkenleidster. Samen met haar moeder werkte ze er een paar maanden in de keuken. Ilse kon zo extra eten wegsmokkelen waardoor het gezin minder honger leed.^[4]

Nadat Ilse ongeveer een jaar in het Sternlager verbleef, hoorde haar zusje Marty van kampgenote Hanneli Goslar dat ook Anne Frank in Bergen Belsen was.^[7] Anne verbleef op dat moment in het Kleine Frauenlager dat aan het Sternlager lag, maar was afgescheiden door een hek met gaas en prikkeldraad met daartussen stro of riet.^[8] Marty herinnerde zich hoe ze daar contact had met Anne. Ook haar oudere zus Ilse en Hanneli Goslar zouden hier volgens Marty bij zijn geweest.^[9] Ilse zelf vertelde dat ze Anne zou hebben gehoord aan het hek, maar wist zich verder weinig van de precieze details te herinneren

Het verloren transport

Op 3 april 1945 overleed de vader van Ilse in Bergen-Belsen. Op 10 april werd Ilse met haar zusje en haar moeder op transport gesteld naar Theresienstadt, waar ze nooit aankwamen. Deze treinreis staat ook wel bekend als het verloren transport. Dertien dagen zwierf de trein met 2.500 gevangenen meer dan zeshonderd kilometer door Duitsland, om uiteindelijk op 23 april 1945 te worden bevrijd door het Sovjetleger bij het plaatsje Tröbitz.^[10]

Na de treinreis brak er een vlektyfusepidemie uit onder de voormalig gevangenen.^[11] Ook Ilse en haar zusje kregen dit en werden na 14 dagen koorts door Sovjetsoldaten in een ziekenhuis ondergebracht. Ook hun moeder was ernstig ziek door phlebitis (aderontsteking) aan haar been en werd naar een ziekenhuis in Luik gestuurd. Met behulp van het Nederlandse Rode Kruis kwamen Ilse en haar zus eind juni 1945 weer in Nederland aan.^[12]

Terug in Nederland

Eenmaal weer terug in Nederland kreeg de moeder van Ilse goed contact met Otto Frank. Haar zusje Marty herinnerde zich dat ze samen met Ilse door Otto Frank zijn rondgeleid door het Achterhuis in de zomer van 1945.^[13]

Op 3 november 1945 vonden Ilse en Gunther elkaar per toeval weer terug in Den Haag. Gunther Zilversmid schreef in zijn memoires het volgende over deze ontmoeting:

'When I asked her who the young lady was she told me: her name is Ilse van Collem. I blushed and Mrs. Sonnenfeld immediately reacted with: ‘You know the girl!!??’ When I asked ‘Is she the daughter of Mr. van Collem who owns Pento Cosmetics?’ she said yes, but that she had lost her father in Bergen Belsen. I was utterly delighted to meet her again. (…) The weekend came, November 3, 1945 and there she was, head covered and as good looking as I remembered her. The old spark was still there and re-ignited the old fire. To make a long story short, we hit it off just fine.'^[14]

Op 6 juli 1949 trouwden Ilse van Collem met Gunther Zilversmit in Amsterdam. In 1950 werd een dochtertje geboren. In oktober 1951 emigreerde het jonge gezin naar Montreal, Canada.^[6]

Adressen: Stadhouderskade 127hs, Amsterdam. Vanaf oktober 1951 Montreal, Canada.