NL

Jetteke Frijda

Jetteke Frijda was een goede vriendin van Margot Frank. Ze zaten samen op het Gemeentelijk Lyceum voor Meisjes en het Joods Lyceum. Jetteke kende de familie Frank goed en kwam regelmatig bij hen thuis op het Merwedeplein

Persoon

Fotograaf onbekend. Fotocollectie: Anne Frank Stichting Amsterdam
  • Jetta Sandra Frijda
  • Geboren op: 1 december 1925
  • Geboren in: Amsterdam, Nederland
  • Overleden op: 7 december 2016
  • Overleden in: Amsterdam, Nederland

Een groepje meisjes op de tennisbaan. Margot Frank is tweede van links, staand. Jetteke Frijda is tweede van rechts, zittend. Amsterdam, rond 1941

Fotograaf onbekend. Fotocollectie: Anne Frank Stichting Amsterdam

Status onduidelijk

Jetta (Jetteke) Sandra Frijda werd op 1 december 1925 geboren in Amsterdam als tweede kind van het Joodse echtpaar Herman Frijda (1887-1944) en Dora Frank (1901-1997).[1]Ze had een oudere broer Leo (1923-1943) en een jongere broer Nico (1927-2015).[2] Het gezin woonde op de Corellistraat 3 in Amsterdam.[1]

Na de basisschool de Openluchtschool in de Cliostraat, ging Jetteke na de zomer van 1938 naar het Gemeentelijk Lyceum voor Meisjes aan de Reijnier Vinkeleskade 62.[3] Daar kwam ze in de klas met Margot Frank, met wie ze goed bevriend raakte.[4]

Nadat het in 1941 door de anti-Joodse maatregelen voor Joodse leerlingen verboden was om naar openbare scholen te gaan, ging Jetteke net als Margot naar het Joods Lyceum. Ook kregen ze samen in de vakantie wis- en natuurkunde bijles omdat ze door de wisseling van school achterliepen.[5] Ook roeiden ze samen in dezelfde boot.[4]

Rond 1941 schreef Margot in het poëziealbum van Jetteke.[6]

Op 6 juli 1942 dook de familie Frank onder. Jetteke herinnerde zich in een interview:

'Op een dag was Margot Frank ineens weg. Ik ben toen nog in hun huis aan het Merwedeplein geweest. Ik wilde weten wat er precies aan de hand was en toch nog even kijken. Het gerucht ging dat de familie Frank naar Zwitserland gevlucht was. Ik weet niet meer wie dat verteld heeft, misschien wel de buurman. De deur stond op een kier. Alle spullen en er nog. Ik ben alleen in haar kamer geweest, heb even rondgekeken en een boekje uit de kast gehaald als herinnering aan haar. Ik koos een boekje met Nederlandse dichters, omdat we allebei geïnteresseerd waren in literatuur. Ik ben toen snel weer weggegaan, want het was gevaarlijk wat ik deed.'[4]

Niet lang daarna in augustus 1942 dook Jetteke zelf ook onder. Uiteindelijk zat ze gedurende de hele oorlog op verschillende adressen ondergedoken. Onder meer op de Veluwe in een kindertehuis, in Zeist en in Amsterdam.[4]

Op 1 oktober 1943 werd haar broer Leo gefusilleerd nadat de verzetsgroep CS-6, waar hij deel van was, werd opgerold.[7]

Bijna een jaar later op 19 juli 1944 werd de vader van Jetteke gearresteerd op zijn onderduikadres in Leeuwarden.[8] Op 26 augustus 1944 kwam hij aan in Westerbork en moest hij, net als de acht onderduikers, op transport naar concentratiekamp Auschwitz.[9] Daar werd hij waarschijnlijk op 3 oktober 1944vergast.[10]

Na de oorlog zocht Otto Frank Jetteke op bij haar werk in de Openbare Leeszaal in Den Haag. Ze herinnerde zich dat hij haar vader nog had ontmoet in Auschwitz. Ook vertelde hij over de dood van vrouw en kinderen.[4]

Tussen Jetteke en Otto Frank bleef geregeld contact bestaan. Jetteke herinnerde zich een gesprek met hem nadat het dagboek was uitgegeven waarin ze hem zou hebben gezegd: ‘Ik vind het prachtig wat u allemaal voor Anne doet, maar ik vind het heel erg jammer dat het niet méér over Margot gaat. Zij is het ook waard om goed genoemd te worden.’[4]

Jetteke overleed op 7 december 2016 op 91-jarige leeftijd.[11]

Noten

  1. a, b Stadsarchief Amsterdam (SAA), Dienst Bevolkingsregister, Archiefkaarten (toegangsnummer 30238): Archiefkaart Jetta Sandra Frijda, https://archief.amsterdam/indexen/deeds/985333f1-65fe-56a3-e053-b784100ade19?person=985333f1-65ff-56a3-e053-b784100ade19 (geraadpleegd 8 december 2022).
  2. ^ SAA, Dienst Bevolkingsregister, Archiefkaarten (toegangsnummer 30238): Archiefkaart Herman Frijda, https://archief.amsterdam/indexen/deeds/98414cd6-03f6-1927-e053-b784100afe78?person=98414cd6-03f7-1927-e053-b784100afe78 (geraadpleegd 8 december 2022).  
  3. ^ SAA, Gerrit van der Veen Scholengemeenschap en rechtsvoorgangers, toegang 623, inv. nr. 307: rapportenregisters klas 1B, 1938-'39. 
  4. a, b, c, d, e, f Anne Frank Stichting, Getuigenarchief: Interview Jetteke Frijda, 9 maart 2009.
  5. ^ Op het Meisjes Lyceum duurde de opleiding een jaar langer dan gebruikelijk.
  6. ^ Privécollectie Jettetke Frijda, Poëziealbum Jetteke Frijda.
  7. ^ https://www.eerebegraafplaatsbloemendaal.eu/leo-herman-frijda (geraadpleegd 8 december 2022).
  8. ^ https://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn2/frijda (geraadpleegd 19 december 2022).
  9. ^ Arolsen Archives - International Center on Nazi Genocide, Bad Arolsen, Joodsche Raad Kaart Herman Frijda, Document ID: 130289631, https://collections.arolsen-archives.org/en/search/person/130289631?s=Herman%20Frijda&t=2574923&p=1 (geraadpleegd 19 december 2022).
  10. ^ Bas von Benda-Beckmann, Na het Achterhuis. Anne Frank en de andere onderduikers in de kampen, Amsterdam: Querido, 2020, p. 164.
  11. ^ ‘Overlijdensbericht Jetteke S. Frijda’ In: NRC Handelsblad, 7 december 2016.

Digitale Bestanden (1)

Het poeziealbum van Jetteke Frijda met de boodschap van Margot

Gebruiksrechten: Publiek domein

Fotograaf: Collectie kan worden ingezet voor publiek