Margot Frank op het Gemeentelijk Lyceum voor Meisjes
Margot Frank zat drie jaar op het Gemeentelijk Lyceum voor Meisjes.
Klassenfoto van Margot Frank op het Gemeentelijk Lyceum voor Meisjes, Amsterdam, mei 1941
Vervaardiger onbekend. Fotocollectie Anne Frank Stichting Amsterdam Gebruiksrechten: Status onduidelijk
Na de lagere school ging Margot Frank in september 1938 naar de HBS van het Gemeentelijk Lyceum voor Meisjes, Reinier Vinkeleskade 62, te Amsterdam.[1] Margot doorliep op deze school drie klassen tot ze van school af moest als gevolg van anti-joodse maatregelen.[2]
Klasgenoten
Het eerste schooljaar 1938-'39 zat Margot in klas 1b met de volgende klasgenoten:
- Allen, Madeleine
- Aselt, Mehra van
- Bardet, Meta
- Beugelink, Ineke
- Bezema, Greet
- Bienes, Marion Bertha
- Brugge, Hennie ten
- Burg, Anni van den
- Corts, Hennie
- Doornbosch, Riet
- Eisenloeffel, Paula
- Halleman, Lotti
- Harting, Anna
- Frijda, Jetteke
- Gellicum, Gert van
- Klaveren, Frouk van
- Kuyk, Annie
- Lampl, Jette
- Ledermann, Barbara
- Levy, Ellen
- Meijer, Gisela
- Overbeek, Bea van
- Rooselaar, Erna
- Rosenthal, Mirjam
- Starck, Agnia
- Vos, Tinie
- Willigen Gatsonides, Tineke van der[3]
Het tweede schooljaar 1939-'40 zat Margot in klas 2a met de volgende klasgenoten:
- Bardet, Meta
- Beugelink, Ineke
- Bezema, Greet
- Burg, Anni van den
- Corts, Hennie
- Dishoeck, Marijke van
- Ees, Annemarie van
- Frijda, Jetteke
- Gellicum, Gert van
- Heimans, Myrte
- Kohlwey, Bella
- Last, Hetty
- Meijer, Gisela
- Overbeek, Bea van
- Pouw, Lies
- Schiltman, Mieke
- Schuit, Lydi
- Vonck, Nep
- Weddepohl, Fieta
- Zweep, Tine van der
- Willigen Gatsonides, Tineke van der[4]
Het derde schooljaar 1940-'41 zat Margot in klas 3a met de volgende klasgenoten:
- Beugelink, Ineke
- Bezema, Greet
- Bie Leuveling Tjeenk, Ellen de
- Burg, Anni van den
- Corts, Hennie
- Dishoeck, Marijke van
- Ees, Annemarie van
- Frijda, Jetteke
- Gellicum, Gert van
- Huiskes, Anneke
- Kleij, Tine ten
- Kohlwey, Bella
- Last, Hetty
- Meijer, Gisela
- Overbeek, Bea van
- Pouw, Lies
- Schiltman, Mieke
- Schuit, Lydi
- Weddepohl, Fieta
- Zweep, Tine van der [5]
Rapporten
Margot behaalde in het schooljaar 1938-'39 in de opeenvolgende semesters de volgende cijfers:
- Nederlands: 8, 8, 8, 8
- Frans: 7, 5, 6, 6
- Duits: 9, 9, 9, 9
- Geschiedenis: 8, 8, 8, 8
- Aardrijkskunde: 7, 8, 8, 8
- Wiskunde: 7/8, 9/9, 9/9, 9/8
- Plant- en dierkunde: 7, 6, 8, 7
- Tekenen: 6, 6, 6, 6
- Gym: 7, 6, 7, 7
- Handwerken: 8, 6, 8, 8 [6]
In het schooljaar 1939-'40:
- Stelkunde: 8, 8, 9, 9
- Meetkunde: 8, 8, 9, 9
- Plant- en dierkunde: 8, 8, 8, 8
- Geschiedenis: 8, 8, 8, 8
- Aardrijkskunde: 7, 8, 8, 8
- Nederlands: 8, 7, 7, 8
- Frans: 7, 6, 7, 7
- Hoogduits: 9, 9, 9, 9
- Engels: 7, 6, 8, 7
- Handtekenen: 6, 6, 6, 6 >
- Gym: 7, 8, 7, 7
- Handwerken: 7, -, 8, 8 [7]
In het schooljaar 1940-'41:
- Stelkunde: 9, 8, 8, 9
- Meetkunde: 8, 8, 9, 8
- Natuurkunde: 8, 9, 8, 9
- Plant- en dierkunde: 9, 9, 9, 9
- Geschiedenis: 8, 7, 8, 8
- Aardrijkskunde: 8, 7, 9, 8
- Nederlands: 8, 9, 8, 8
- Frans: 5, 7, 8, 7
- Hoogduits: 9, 8, 9, 9
- Engels: 7, 8, 8, 8
- Handelswetenschappen: 9, 9, 9, 9
- Handtekenen: 6, 6, 6, 6
- Gym: 8, 8, 7, 7
- Handwerken: 9, 8, 7, 8
Ze werd bevorderd met lof. [7]
Er is veel bekend over de leerkrachten van het Lyceum voor Meisjes. Van wie Margot daadwerkelijk les kreeg is niet duidelijk. In ieder geval had ze wiskunde van Max Euwe en was ze, volgens een klasgenote, in hun klas zijn beste leerling.[8] Meneer P.J. van Winter gaf geschiedenis, Engels werd gegeven door juffrouw M.M.C. von der Möhlen.[9]
De school had een toneelvereniging AHDO, Als Het Doek Opgaat. Margot speelde minstens een keer mee, in De Chinese nachtegaal, een stuk met punthoeden, vlechten en zwart verduisteringspapier.[10]
In de tweede klas (1939-1940) kreeg Margot Frank voor het eerst Engels. Juffrouw Von der Möhlen, nam het initiatief om met scholieren in het buitenland te gaan schrijven. Op 27 april 1940 schreef Margot een Engelstalige brief aan Betty Ann Wagner in Iowa in de Verenigde Staten.[11]
Margot was op het meisjeslyceum bevriend met Jetteke Frijda.[12] Met medeleerlingen van het Lyceum deed Margot aan sport. Ze was lid van Tennisvereniging Temminck (=Temmink) en roeide bij de Vereeniging tot Bevordering van de Watersport onder Jongeren.
Er is op 8 mei 1941 voor de ingang van de school een groepsfoto gemaakt ter gelegenheid van het vertrek van klasgenote Lies Pouw. Op de foto staan van links naar rechts:
- Eerste rij: Annie van den Burg, Fita Weddepohl, Tine ten Kleij, Miek Schilmann, Tine van de Zweep, Bella Kohlweij
- Tweede rij: Gert van Gellicum, Anneke Huiskes, Marijke van Dishoeck, Jetteke Frijda
- Derde rij: Hetty Last, Lies Pouw, Margot Frank, Lidy Schuit, Greet Bezema, Annemarie van Ees.
- Vierde rij: Bea van Overbeek, Ineke Beugelink, Ellen de Bie Leuvelink Tjeenk.[13]
Verwijdering
Als gevolg van de anti-Joodse maatregelen werden Joodse leerlingen uit het onderwijs verwijderd. Van 9-14 juli 1941 moesten de schoolhoofden hun Joodse leerlingen tellen en het aantal doorgeven aan het Centraal Bureau Inschrijving van Leerlingen.[12] Op 10 juli 1941 schreef rectrix M.J. Freie de ouders van haar leerlingen aan om gegevens te verstrekken ten behoeve van de opgaaf van Joodse leerlingen.[12] Op 16 juli 1941 deed zij de opgave van alle Joodse leerlingen van haar school. Bij de klas HBS 4 staan Jetteke Frijda en Margot Frank. De lijst bevatte in totaal eenenvijftig namen, waarvan er twee, om onbekende redenen, waren doorgehaald.[14] Op 2 september 1941 schreef zij de ouders van de Joodse leerlingen dat hun dochters niet meer mochten worden toegelaten.[12] Volgens een klasgenote van Margot eindigde Rectrix Freie haar toespraak, naar aanleiding van de verwijdering van de Joodse leerlingen en leraren, met de woorden: "Allez, travaillez".[15]
In een Gedenkboek schreef de school in 1950: Schrijnend blijft de herinnering aan hen die, eerst door de dwingende macht des vijands van de school verwijderd toen in ons land de Sol Justitiae verduisterd werd, later in de concentratiekampen de dood in werden gedreven.[16]
Noten
- ^ Stadsarchief Amsterdam (SAA), Archief Curatoren van het Lyceum voor Meisjes: Rapportenregisters van de HBS, 421 en 491.
- ^ Anne Frank Stichting (AFS), Anne Frank Collectie (AFC), Otto Frank Archief (OFA), reg. code OFA_069: Otto Frank aan Fritz Fafflok, 1 maart 1967, inzake 'Entschadigung'.
- ^ SAA, Gerrit van der Veen Scholengemeenschap en rechtsvoorgangers, toegang 623, inv. nr. 307: rapportenregisters klas 1B, 1938-'39.
- ^ Ibidem, inv. nr. 421.
- ^ Ibidem, inv. nr. 491.
- ^ AFS, AFC, reg. code A_MFrank_I_032: Rapport Margot Frank, klas 1b.
- a, b AFS, AFC, reg. code A_MFrank_I_034: Rapport Margot Frank, klas 3a.
- ^ AFS, Getuigenarchief, Bienes: Samenvatting interview Marion Bienes, 1 december 1994.
- ^ AFS, Getuigenarchief, Last, Hetty.
- ^ AFS, Getuigenarchief, Kohlweij: Herinneringen van Bella Kohlweij. Het Stadsarchief Amsterdam heeft een grote collectie glasnegatieven van toneelvoorstellingen en eindexamen klassen van het Gemeentelijk Lyceum voor meisjes. SAA, toegangsnummer: 623.FO.
- ^ AFS, Getuigenarchief, Last, Hetty. De originele brief (en ook de brief van Anne aan Juanita Wagner, het zusje van Betty Ann, bevinden zich in het archief van het Simon Wiesenthal Museum of Tolerance, Los Angeles, Verenigde Staten.
- a, b, c, d Dienke Hondius, Absent. Herinneringen aan het Joods Lyceum Amsterdam, 1941-1943, Amsterdam: Vassallucci, 2001, p. 47.
- ^ AFS, AFC, reg. code A_MFrank_III_014: Klassefoto met Margot Frank op Gemeentelijk lyceum voor meisjes.
- ^ SAA, Archief van de Secretarie, Afdeling Onderwijs, inv. nr. 7410: Opgave 16 juli 1941 (kopie bij: AFS, afd. Collecties, Collectie in handen van derden, Instellingen Nederland).
- ^ AFS, Getuigenarchief Kohlweij. Bella.
- ^ 'Gedenkboek ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van het Gemeentelijk Lyceum voor Meisjes te Amsterdam en het afscheid van Dr Magrita J. Freie als rectrix van deze school, Amsterdam, 1950, p. 14.