NL

Marion Bienes

Marion Bienes was een klasgenoot van Margot Frank op het Gemeentelijk Lyceum voor Meisjes in Amsterdam.

Persoon

  • Marion Bertha Bienes
  • Geboren op: 29 augustus 1925
  • Geboren in: Frankfurt am Main, Duitsland
  • Overleden op: 29 september 2014
  • Overleden in: Den Haag, Nederland

Marion Bienes was de dochter van Arthur Lorenz Bienes (26 juli 1889 - 9 januari 1945) en Hermine Bienes-Cohen (14 januari 1893 – 5 november 1987). Marion had een jongere broer, René Siegbert Bienes (1 februari 1928 - 12 april 1945).[1]

In Frankfurt groeide Marion op in een Joods gezin. Ze bezocht de Varrentrappschule, dezelfde school waar Margot Frank vanaf maart 1933 naar toe ging. Ze zat waarschijnlijk een klas hoger dan Margot, want ze kende haar niet uit deze tijd. In juni 1935 vluchtte ze met haar moeder en broertje vanuit Frankfurt naar Amsterdam. Haar vader was hen in november 1934 al voorgegaan.[2] De eveneens Frankfurtse Malli Aschenbrand, die daarvoor enige tijd als huishoudelijke hulp bij de familie Frank inwoonde, trok op 1 november 1935 bij hen in op de Schubertstraat 34hs.[3]

In Amsterdam volgde Marion mogelijk eerst de "Overgangscursus" van Benjamin Reens daarna ging ze naar de Daltonschool op Jan van Eijckstraat 21.[4] In het schooljaar 1938-’39 begon ze samen met Margot Frank in klas 1b van het Gemeentelijk Lyceum voor Meisjes.[5] Marion herinnerde zich Margot goed omdat zij bij de wiskundelessen van leraar Max Euwe de beste leerling van de klas was. Naar eigen zeggen was ze zelf de slechtste leerling. Ze herinnerde zich dat ze een keer bij Margot mocht afkijken, maar dat ze niet begreep wat Margot had opgeschreven.[4] Vanaf het tweede schooljaar zaten ze niet meer bij elkaar in de klas.[6]

Tijdens de Duitse bezetting had haar vader een functie bij de Joodsche Raad voor Amsterdam. Marion had er ook een baan als stenotypiste voor het Centraal Bureau van de afdeling Hulp aan Vertrekkende, hierdoor verkreeg zij in juni 1942 een Sperr-stempel.[7]

Nadat ze korte tijd in Woerden ondergedoken was geweest, werd ze gearresteerd en op 29 augustus 1943, haar achttiende verjaardag, vastgezet in de Scheveningse gevangenis het Oranjehotel.[8] Een maand later kwam ze op 29 september 1943 aan in Westerbork. De rest van het gezin Bienes zat daar al sinds april 1943 vast. In februari 1944 werd ze samen met haar vader en broer gedeporteerd naar Bergen-Belsen. Haar moeder was gedoopt en bleef achter in Westerbork, totdat ze in september 1944 naar Theresienstadt werd gedeporteerd.[9]

Marion meende zich te herinneren dat ze in januari 1945 van een kennis hoorde dat de zusjes Frank zich ook in Bergen-Belsen bevonden. Ze verklaarde niet naar het hek te zijn gegaan, zoals Hannah Goslar, omdat ze op dat moment voor haar zieke vader zorgde.[4] Hij stierf op 9 januari 1945. Haar broer stierf op 12 april 1945.[10]

Na de bevrijding van Bergen-Belsen keerde Marion terug naar Amsterdam. Daar woonde ze vanaf oktober 1945 voor een halfjaar op Gerrit van der Veenstraat 127bv, samen met haar moeder, die Theresienstadt had overleefd.[11] Ze trouwde op 3 april 1946 in Amsterdam met Bernard Kamarsky. Met hem vertrok ze naar de Verenigde Staten, maar het huwelijk hield geen stand en ze besloten in 1950 te scheiden. Van 1950 tot 1956 was ze getrouwd met Herbert Alexander Horowitz, met wie ze één zoon kreeg. Op 2 november 1956 trouwde ze in Amsterdam met de zanger Justus Bonn, met wie ze naar Duitsland verhuisde. Ook dit huwelijk eindigde in 1960 in een scheiding.[12]

In New York volgde Marion zanglessen. Ze werd bij terugkeer in Amsterdam onderdeel van de Hoofdstad Operette. Vanaf 1958 zong ze in Berlijn en trad ze op in televisiefilms. In 1965 trad ze als cabaretière op in het Rembrandt Theater in Amsterdam met Ramses Shaffy’s gezelschap “Shaffy Chantant”. Daar zong ze een Wagner-parodie op de val van Hitler uit 1941 en het lied “Säuberung am Zoo”, waarin een SS-commando Joods uitziende dieren uit de dierentuin verwijdert.[13]

Mede door haar kampervaringen zette Marion Bienes zich vanaf haar vijftigste in als dierenrechtenactiviste: “De honger, dorst en kou kan ik niet vergeten. Ik laat de dieren daarvan profiteren en zorg voor alle dieren die bij mij in de buurt komen.” Ze liet zich daarvoor in 1979 en 1980 ter gelegenheid van Dierendag op de Dam en op het Binnenhof opsluiten in een kooi.[14] Later stond ze daarmee op Fifth Avenue in New York.[15]

Bron persoonsgevens.[16] Adressen: Sophienstraße 12 parterre, Frankfurt am Main;[17] Schubertstraat 34hs, Amsterdam ('35); Gerrit van der Veenstraat 127bv (’45)[16]

Noten

  1. ^ Stadsarchief Amsterdam (SAA), Dienst Bevolkingsregister, Archiefkaarten, toegang 30328, inv. nr. 66: archiefkaart A.L. Bienes; inv. nr. 1366: archiefkaart H. Cohen.
  2. ^ SAA, Dienst Bevolkingsregister, Gezinskaarten, toegang 5422: gezinskaart A.L. Bienes.
  3. ^ SAA, Gemeentepolitie Amsterdam, inv. nr. 3867: vreemdelingenkaart M. Aschenbrand.
  4. a, b, c Anne Frank Stichting (AFS), Anne Frank Collectie (AFC), Getuigenarchief Bienes: interview door Dineke Stam, 24 november 1993.
  5. ^ SAA, Gerrit van der Veen Scholengemeenschap en rechtsvoorgangers, toegang 623, inv. nr. 307: rapportenregisters klas 1B, 1938-'39.
  6. ^ SAA, Gerrit van der Veen Scholengemeenschap en rechtsvoorgangers, toegang 623, inv. nr. 421: rapportenregisters klas 2A, 1939-'40.
  7. ^ Arolsen Archives, Index cards from the Jewish council file in Amsterdam, Reference Code: 01020402 017: Marion Bertha Bienes.
  8. ^ Nederlands Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies NIOD: digitale collectie onderzoek Oranjehotel: Marion Bienes.
  9. ^ In Westerbork bevond zich een groep Joden, die kon aantonen gedoopt te zijn en daardoor door de bezetter was uitgesteld van deportatie. Op 4 september 1944 werden vijfhonderd gedoopte Joden alsnog gedeporteerd naar Theresienstadt, zie: J. Presser, Ondergang. De vervolging en verdelging van het Nederlandse Jodendom, 1940-1945, 's-Gravenhage: Staatsuitgeverij, 1965, deel I, p. 84-87.
  10. ^ Arolsen Archives, Index cards from the Jewish council file in Amsterdam, Reference Code: 01020402 017: Arthur Lorenz Bienes; List of names of Jewish victims of the Nazi regime in the Netherlands 1941-1945, Reference code: 2360002: René Bienes.
  11. ^ Arolsen Archives, Index cards from the Jewish council file in Amsterdam, Reference Code: 01020402 017: Hermine Bienes-Cohen.
  12. ^ SAA, Dienst Bevolkingsregister, Archiefkaarten, toegang 30328, inv. nr. 1298: archiefkaart M.B. Bienes; inv. nr. 92: archiefkaart J. Bonn; AFS, AFC, Getuigenarchief Bienes: interview 24 november 1993.
  13. ^ 'Marion Bienes bij Shaffy', Het Parool, 12 februari 1965.
  14. ^ ‘Voor het dier’, Nieuwsblad van het Noorden, 5 oktober 1979; ‘Vandaag is het Dierendag’, foto, Trouw, 4 oktober 1980.
  15. ^ 'Marion praatte vanuit kooi met verbaasde Amerikanen', Telegraaf, 7 mei 1982.
  16. a, b SAA, Dienst Bevolkingsregister, Archiefkaarten, toegang 30328, inv. nr. 1298: archiefkaart M.B. Bienes; Wikipedia: Marion Bienes.
  17. ^ Otto Fischer (uitg.), Eine Antwort auf die Greuel- und Boykotthetze der Juden im Ausland, Frankfurt am Main: Otto Fischer, 1935, p. 19.